Ostatnia wieczerza zachodu? Esej o rozumie, subrepcji i racjonalności unieważniającej
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2021/23/6Słowa kluczowe:
awangarda, geopolityka, islamski okazjonalizm, racjonalność unieważniająca, subrepcja, zmierzch Zachodu.Abstrakt
Co sprawia, że po załamaniu się modernizmu potęga naszego świata w XXI wieku wyraźnie słabnie? Dlaczego mnożą się kasandryczne proroctwa geopolityków, także pesymistyczne wizje w sztuce? Czy zbliża się nieubłaganie Ostatnia wieczerza Zachodu, jak spodziewa się pewien chiński satyryk? Jaką rolę w tym procesie odgrywa subrepcja – szczególnie obecna w zachodniej filozofii, prawie, ekonomii, obyczajach i wreszcie w sztuce? Subrepcja – czyli użycie pewnych osobliwych założeń i rozumowań bez należytego ugruntowania – polegałaby najpierw na wykradzeniu rozumowi racjonalności i jej usamodzielnieniu jako racjonalności unieważniającej. Byłby to najpoważniejszy akt subrepcji, na jaki zdobyła się kiedykolwiek myśl Zachodu. Oswojona subrepcja jest odpowiedzialna za postępującą mispercepcję, która powoduje paraliż decyzyjności naszej zachodniej cywilizacji i jest główną przyczyną jej obecnej słabości.
Bibliografia
Dyck, Corey W. (2014), Kant and Rational Psychology, Oxford: Oxford University Press.
Foucault, Michel (1970), The Order of Discourse, in: Young, Robert (ed.) (1981), Untying the Text: A Post-structuralist Reader, transl. by Ian McLeod, Boston: Routledge and Kegan Paul, pp. 48-78.
Habermas, Jürgen (1998), The Inclusion of the Other: Studies in Political Theory, Cambrigde: MIT Press.
Koons, Robert (2005-2021), Defeasible Reasoning, in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/reasoning-defeasible/ (accessed: 28.06.2021).
Naify, James (2003), Al Ghazali, in: Popkin, Richard H. (ed.) (2003), Historia filozofii zachodniej, transl. by Agata Roman, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, pp. 191-198.
Piotrowski, Kazimierz (1998), Wprowadzenie; Anestetyczna perspektywa rozumu (w ujęciu Wolfganga Welscha), in: idem; Golec, Leszek (eds.) (1998), Promieniowanie myślokształtów – od estetyki do anestetyki, “Seminaria Orońskie”, vol. III, Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, pp. 11-20, 24-42.
Piotrowski, K. (2011), Estetyka niemonotoniczna. Implikacje sporu konceptualizm vs kontekstualizm, in: Wilkoszewska, Krystyna; Zeidler–Janiszewska, Anna (2011), Konteksty sztuki – konteksty estetyki. Perspektywy estetyki, Łódź: Officyna Wydawnictwo, pp. 259-268.
Piotrowski, K. (2012), The Promises of Unism, Zonism, Contextualism, and (Dia) Critical Art. Some Aspects of Performativity in Polish Art (1923-2008), “Art Inquiry”, no. 14, pp. 119-146.
Piotrowski, K. (2015), Świdziński i współcześni. Konteksty ‘sztuki jako sztuki kontekstualnej’ i estetyka niemonotoniczna, Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej “Elektrownia” w Radomiu.
Piotrowski, K. (2016), The Veer Towers of the New Modernism: Proceduralism or Timocracy?, “Art. Inquiry”, no. 18, pp. 67-86.
Piotrowski, K. (2016), Tmesis – Cutting Age. System mody: od bazy do para–bazy, in: Pękala Teresa (ed.) (2016), Teatr, teatralizacja, performatywność, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, pp. 345-364.
Piotrowski, K. (2017), Autonomia (w) Quarternarium. Publiczne użycie rozumu, in: Pękala Teresa (ed.) (2017), Przestrzenie autonomii – sztuka, filozofia, kultura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 69-88.
Piotrowski, K. (2018), Metaphysics in the Shackles of Asteiology, “Art Inquiry”, no. 20, pp. 29-42.
Piotrowski, K. (2018), Narzędzie pozbawione swego bycia narzędziem. Sztuka w ‘porządku dyskursu’, in: Pękala, Teresa (ed.) (2018), Dyskursy sztuki. Dyskursy o sztuce, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej, pp. 69-89.
Piotrowski, K. (2019), Some Contexts of Question about Art. From Essentialism to Machine Epistemology, “Art Inquiry”, no. 21, pp. 37-58.
Searle, J.R. (1998), Mind, Language and Society. Philosophy in the Real World, New York: Basic Books.
Sztabiński, Grzegorz (1991), Problemy intelektualizacji sztuki w tendencjach awangardowych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
