Historia sztuki jako dyscyplina gęsta
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2022/24/4Słowa kluczowe:
historia sztuki, ontologia kulturowa, praktyka, pojęcia gęsteAbstrakt
Tekst jest próbą spojrzenia na historię sztuki z perspektywy ontologii kulturowej. Nauka w ogóle, a historia sztuki w szczególe widziane są jako rodzaj praktyki, której specyfika nadaje tożsamość poszczególnym grupom nauk i dyscyplinom. Praktyka nauk humanistycznych, w tym historii sztuki, w specyficzny sposób związana jest ze znaczeniowością i dokonuje się z wnętrza sytuacji aksjologicznych. Konstytutywne dla humanistyki odniesienie do znaczeń (sensów i wartości) dokonuje się między innymi poprzez stosowanie pojęć gęstych, a więc takich, które są jednocześnie pojęciami wyrażającymi wartościowanie, jak i pojęciami opisowymi. Jak sądzę, historia sztuki posługuje się swoistymi pojęciami gęstymi, które pozwalają wyodrębniać ją spośród innych dyscyplin humanistycznych, Dostrzeżenie czynnika integrującego w praktyce historii sztuki pozwala jednocześnie zachować jej otwartość teoretyczną, która odpowiada otwartości ludzkiej praxis, w tym praxis artystycznej.
Bibliografia
Amsterdamski S. (1994) Tertium non datur? Szkice i polemiki, Warszawa: PWN.
Bakke M. (2012) Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bal M. (2012) Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych, trans. by M. Bucholc, Warszawa: NCK.
Białostocki J. (1980) Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Bobko A. (2005) Wartość i nicość. Teoria wartości Heinricha Rickerta na tle neokantyzmu, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Bochnak A. (1948) Zarys dziejów polskiej historii sztuki, Kraków: PAU.
Bogusławski M. (2018) Humanistyka z perspektywy ontologii kulturowej, Łódź: WUŁ.
Bryl M. (2008) Suwerenność dyscypliny: polemiczna historia sztuki od 1970 roku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Czeżowski T. (1946) O naukach humanistycznych, Toruń: T. Szczęsny i S-ka.
Deleuze G., Guattari F. (1994) What is Philosophy?, transl. H. Tomlinson, G. Burchell, New York: Columbia University Press.
Domańska E. (1992) Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań; Wydawnictwo Poznańskie.
Falkowski T. (2020) Dyskurs historii nauki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Fleck L. (1986) Crisis in Science. Toward a Free and More Human Science. Discussion on 'Science and Human Welfare', Science, July 8th, 1960, [in:] R. S. Cohen, T. Schnelle, ed., Cognition and Fact — Materials on Ludwik Fleck, Boston, Lanceste, Tokyo, Dordrecht: D. Riedel Publishing Company, pp. 153-158.
Geertz C. (2000), The Interpretation of Cultures, New York: Basic Books.
Hoffmann K.-U. (2016) Normativity and Thick Aesthetic Concepts, “Aesthetic Investigations”, vol. 1,no. 2, pp. 319-327.
Kazimierska-Jerzyk W. (2018), KAMP GLAMOUR VINTAGE. Współczesne kategorie estetyczne, Łódź: WUŁ.
Kisiel P. (2004) Miejsce socjologii sztuki wśród nauk o sztuce, “Principia”, no. XXXIX, pp. 205--2017.
Kleszcz R. (1998) O racjonalności: studium epistemologiczno-metodologiczne, Łódź; WUŁ.
Kleszcz R. (2004) Problem osobliwości nauk społecznych, “Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria”, no. 3(51), pp. 141-162.
Kluszczyński R. W. eds. (2019) Bez granic. Przetworzone ciało-poszerzony mózg-rozproszona sprawczość/Beyond Borders. Processed Bidy-Expanded Brain-Distributed Agency, Gdańsk-Łódź: ŁAŹNIA. Center of Contemporary Art.
Muzeum antropocenu (2021), “Kultura Współczesna”, no. 1.
McGuire J. E., Tuchańska B. (1997) Sytuacja poznawcza — analiza ontologiczna, [in:] J. Goćkowski, M. Sikora eds., Porozumiewanie się i współpraca uczonych, Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia Secesja, pp. 141-159.
McGuire J. E., Tuchańska B. (2000) Science Unfettered. A Philosophical Study in Sociohistorical Ontology, Athens: Ohio University Press.
Pawłowski T. (1977) Pojęcia i metody współczesnej humanistyki, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pawłowski T. (1980) On Concepts and Methods in the Humanities and Social Sciences, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Serres M. (1989) Pantoptic Theory, [in:] T. M. Kavanagh eds., The Limits of Theory, Stanford, California: Stanford University Press, pp. 25-47.
Sibley F. (2001) Particularity, Art And Evaluation, [in:] idem, Approach to Aesthetics. Collected Papers on Philosophical Aesthetics, J. Benson, B. Redfern, J. R. Cox ed., Oxford: Clarendon Press, pp. 88-103
Stengers I. (2010), Cosmopolitics I, transl. R. Bononno, Minneapolis, London: University of Minessota Press.
Twardoch-Raś E. (2021) Sztuka biometryczna w perspektywie filozofii post- i transhumanizmu. W stronę estetyki postafektywnej, Kraków: WUJ.
Tuchańska B. (2005) Historyczność nauki ujęta inaczej, [in:] E. Chmielecka, J. Jedlicki, A. Rychard, eds., Ideały nauki i konflikty wartości. Studia złożone w darze Profesorowi Stefanowi Amsterdamskiemu, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, Szkoła Nauk Społeczych przy IFiS PAN.
Tuchańska B. (2010) , Nieuniwersalność praw nauki, historyczność wszystkiego i specyfika humanistyki, “Prace Kulturoznawcze”, no. XI, pp. 15-26.
Tuchańska B. (2012) Dlaczego prawd? Prawda jako wartość w sztuce, nauce i codzienności, Warszawa: Poltext.
Tuchańska B. (2014) Ontologia kulturowa — zarys konstrukcji, “Diametros”, no. 41, pp. 127-151, https://diametros.uj.edu.pl/diametros/article/download/654/1051?inline=1 (03/05/2022).
Tuchańska B. (2014) Ontologia kulturowa: kulturowość bycia, “Diametros”, no. 42, pp. 262-289, https://diametros.uj.edu.pl/index.php/diametros/article/download/691/761 (03/05/2022).
Wallis M. (1959) Koncepcje biologiczne w humanistyce, [in:] Fragmenty filozoficzne. Seria druga. Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterdziestolecia pracy nauczycielskiej w Uniwersytecie Warszawskim profesora Tadeusza Kotarbińskiego, Warszawa: PWN, pp. 308-330.
Windelband W. (1988) History and Natural Science, transl. J. T. Lamiell, “Theory and Psychology”, no. 8(1), pp. 5-22.
