Wieloletnia zmarzlina, zabudowa i zmiana klimatu: przykład Thompson, północna Manitoba, Kanada
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1998/37/4Słowa kluczowe:
zmiana klimatu, degradacja wieloletniej zmarzliny, regiony subarktyczne, KanadaAbstrakt
Trudno uzyskać jednoznaczne dowody na to, że degradacja wieloletniej zmarzliny jest konsekwencją trwającego globalnego ocieplenia. Jednymi z najbardziej przekonujących sygnałów wydają się być zmiany rozmieszczenia zmarzliny w regionach subarktycznych, na skrajnie południowych krańcach strefy zmarzliny nieciągłej. Artykuł omawia tę hipotezę w odniesieniu do Thompson (55°N, 98°W) w północnej Manitobie. Podczas budowy miasta we wczesnych latach sześćdziesiątych napotykano na bloki zmarzliny, spośród których niektóre uległy już od tego czasu degradacji. Pomiary wskazują, że średnia roczna temperatura powietrza na tym terenie wzrosła w latach 1910-1993 o około 0.5-1.0°C. W ramach programu monitoringu zmarzliny, prowadzonego na czterech zalesionych stanowiskach w pobliżu miasta w latach 1969-1976, zaobserwowano degradację zmarzliny w jednym ze stanowisk w okresie 1968-1971 oraz niewielkie ocieplenie w dwóch innych stanowiskach bez zmarzliny. W latach sześćdziesiątych nie było dozwolone budowanie w miejscach, gdzie odwierty wykazały występowanie płytkich bloków zmarzliny. W latach dziewięćdziesiątych potencjalna wysoka wartość nieruchomości na takich działkach skłoniła władze do wykonania dodatkowych odwiertów. Badania wykazały brak zmarzliny w obrębie niektórych działek, w efekcie czego wydano zgodę na zabudowę w tych miejscach. Nie jest jasne czy wytopienie zmarzliny w Thompson jest wynikiem 1) współczesnego ocieplenia klimatu, 2) przyspieszonego wytapiania na skutek zniszczenia tajgi czy 3) naturalnej zmienności.
Bibliografia
Brown, J., Ferrians, O. J., Heginbottom, J. A. and Melnikov, E. S., 1998 - Circum-arctic map of permafrost and ground-ice conditions. U. S. Geol. Survey. Circum-Pacific Map Series, CP-45. Washington D.C., Scale 1:10,000,000.
Brown, R. J. E., 1967 - Permafrost in Canada. Map 1264A,. Geol. Survey of Canada. National research Council of Canada. Ottawa.
Brown, R. J. E., 1968 - Permafrost investigations in Northern Ontario and Northeastern Manitoba. Techn. Paper 291. Division of Building Research. National Research Council of Canada. Ottawa; 40 pp.
Brown, R. J. E., 1973 - Influence of climate and terrain factors on ground temperatures at three localities in the permafrost region of Canada. In: Permafrost, North American Contribution, Second International Conference on Permafrost, Yakuts, U.S.S.R. National Academy of Science Publication 2115, Washington, D.C.; p. 27-34.
Brown, R. J. E., 1978 - Field trip No. 4 Northern Manitoba - District of Keewatin. Guidebook, Third Intern. Conf. on Permafrost, Edmonton, Alberta; 76 pp. (especially 19-23).
Brown, R. J. E. and Williams, G. P., 1972 - The freezing of peatland. Techn. Paper 381. Division of Building Research. National Rersearch Council of Canada. Ottawa; 24 pp.
Ferrians, O. J., Jr., 1994 - Permafrost in Alaska. In: The Geology of Alaska, G. Plaafker and H. C. Berg (eds), The Geology of North America, vol. G-1, Geol. Soc. of America, Special Publication; p. 845-854.
French, H. M., 1966 - The periglacial environment. Second edition. Longman, U.k.; 341 pp.
French, H. M. and Egorov, I. E., 1998 - Twentieth-century variations in permafrost, Thompson, north Manitoba, Canada. In: Proceedings, Seventh International Conference on Permafrost, Yelowknife, N.W.T. Nordicana Series, Universite Laval; (in press).
Johnston, G. H., Brown, R. J. E. and Pickersgill, D. N., 1963 - Permafrost investigations at Thompson, Manitoba. Terrain Studies. Techn Paper 158. Division of Building Research, National research Council of Canada. Ottawa; 51 pp.
Mackay, J. R., 1995 - Active layer changes (1969-1993) following the forest-tundra fire near Inuvik, N.W.T., Canada. Arctic and Alpine Research, 27; p. 323-336.
Maxwell, B., 1997 - Responding to global climate change in Canada's Arctic. Volume II of Canada County Study: Climate impacts and adaptation. Atmosperic Environment Service, Environment Canada, Downsview, Ontario; 82 pp.
National Atlas of Canada, 1995, Permafrost. Map MCR 4177F. Natural Resources Canada. Ottawa. Scale: 1:7,500,000.
Overpeck, J., et al., 1997 - Arctic environmental change of the last four centuries. Science, 278; p. 1251-1256.
Zoltai, S. C., 1971 - Southern limit of permafrost features in peat landforms, Manitoba and Saskatchewan. Geol. Assoc. of Canada, Special Paper, 9; p. 305-310.
Zoltai, S. C., 1972 - Palsas and peat plateaux in central Manitoba and Saskatchewan. Canadian Journal of Forest Research, 2; p. 291-302.
Zoltai, S. C. and Tarnocai, C., 1971 - Properties of a wooded palsa in northern Manitoba. Arctic and Alpine Research, 3; p. 115-119.
