Socjologia środowiska a socjologia moralności. Punkty styczne, synergia czy separacja?
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.2/3Słowa kluczowe:
socjologia moralności, socjologia środowiska, klasa średniaAbstrakt
Niniejszy artykuł przedstawia analizę porównawczą dwu socjologicznych subdyscyplin: socjologii moralności i socjologii środowiska. Autor wskazuje na genealogiczne, przedmiotowe oraz metodologiczne różnice i podobieństwa, by stwierdzić pokrewieństwo socjologii środowiska i socjologii moralności, które można dostrzec pomimo różnego wieku i stopnia zinstytucjonalizowania obu subdyscyplin. Autor rozpoznaje wzrost świadomości ekologicznej oraz nasilenie problemów i kryzysów związanych ze środowiskiem jako czynniki wpływające na stopniowe instytucjonalne ugruntowywanie socjologii środowiska w polu naukowym. W konkluzji autor wskazuje, iż dyskurs i wartości proekologiczne mają charakter uniwersalistyczny i normatywny, ich realizacja zaś podlega ocenom moralnym warunkowanym klasowym habitusem i doksa klasy średniej, a co się z tym wiąże – zaprzęgnięta jest ona w mechanism (re)produkcji dystansów klasowych. To z kolei podstawa do sformułowania hipotezy o ekologii jako nowej moralności (mieszczańskiej), a o socjologii środowiska – jako nowej socjologii (mieszczańskiej) moralności.
Bibliografia
Bachram Keidi. 2017(2004). Climate fraud and carbon colonialism: The new trade in greenhouse gases. In: The globalization and environment reader. P. Newell, J.T. Roberts (eds.), 162–176. Oxford: Wiley-Blackwell.
Bargheer Stefan, Nicholas Hoover Wilson. 2018. “On the historical sociology of morality: Introduction”. European Journal of Sociology/Archives Européennes de Sociologie / Europäisches Archiv Für Soziologie 59(1): 1–12. https://doi.org/10.1017/S0003975618000012.
Bauman Zygmunt. 1996. Etyka ponowoczesna. tłum. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bauman Zygmunt. 2010. Panika wśród pasożytów, czyli komu bije dzwon. W: Wojny klimatyczne. Za co będziemy zabijać w XXI wieku?. H. Welzer, 5–13. tłum. M. Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Burger Tadeusz. 1992. Świadomość ekologiczna. Między lękiem a działaniem. Warszawa: Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Chemhuru Munamato. 2017. “Elements of environmental ethics in ancient Greek philosophy”. Phronimon 18(1): 15–30. https://doi.org/10.17159/2413-3086/2017/1954.
Ciplet David. 2022. “Transition coalitions: Toward a theory of transformative just transitions”. Environmental Sociology 8(1): 1–16. https://doi.org/10.1080/23251042.2022.2031512.
DeFronzo James, Jungyun Gill. 2020. Social problems and social movements. New York – London: Rowman & Littlefield.
Dzwonkowska Dominika. 2016. „Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 25(2): 57–67.
Faber Daniel. 2008. Capitalizing environmental injustice: The polluter-industrial complex in the age of globalization. New York: Rowman & Littlefield.
Giddens Anthony. 2010. Klimatyczna katastrofa. tłum. M. Głowacka-Grajper. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Gliński Piotr. 1988. „Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego – dotychczasowe wyniki badań”. Kultura i społeczeństwo 32(3): 183–196.
Gliński Piotr. 1989. „Ruch ekologiczny w Polsce – stan obecny”. Prace Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność 2.
Gliński Piotr. 1996. Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie przemian. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Hrynkiewicz Józefina. 1990. Zieloni. Studia nad ruchem ekologicznym w Polsce 1980–1989, Warszawa: Instytut Socjologii UW.
Kiciński Krzysztof. 1984. Socjologia moralności. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kiciński Krzysztof. 1999. Moralność. W: Encyklopedii socjologii, t. 2. W. Kwaśniewicz (red.). Warszawa: Oficyna Naukowa.
King Leslie, Deborah McCarthy Auriffeille. (eds.). 2020. Environmental sociology: From analysis to action. London: Rowman & Littlefield.
Lukes Steven. 2012. Durkheim. Życie i dzieło. tłum. E. Klekot, E. Szul-Skjoeldkrona. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mariański Janusz. 1986. Socjologia moralności. Wprowadzenie i bibliografia prac polskich 1946–1982. Poznań–Warszawa: Pallottinum.
Mariański Janusz. 1989. Wprowadzenie do socjologii moralności. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mariański Janusz. 2006. Socjologia moralności. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Matczak Piotr. 2000. Problemy ekologiczne jako problemy społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Musielak Łukasz. 2012. „Między etyką a socjologią jest utopia. Odpowiedzialność jako fundament socjologii Zygmunta Baumana”. Studia Socjologiczne 2(205): 130–142.
Newell Peter, J. Timmons Roberts (eds.). 2017. The globalization and environment reader. Oxford: Wiley–Blackwell.
Nixon Rob. 2011. Slow violence and the environmentalism of the poor. Cambridge MA – London: Harvard University Press.
Ossowska Maria. 1947. Podstawy nauki o moralności. Warszawa: Czytelnik.
Ossowska Maria. 1956. Moralność mieszczańska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ossowska Maria. 1963. Socjologia moralności. Zarys zagadnień. Warszawa: PWN.
Pellow David Naguib. 2018. What is critical environmental justice? Cambridge: Polity Press.
Steffen Will, Paul J. Crutzen, John R. McNeill. 2017(2007). The anthropocene: Are humans now overwhelming the great forces of nature? In: The globalization and environment reader. P. Newell, J.T. Roberts (eds.), 614-621. Oxford: Wiley–Blackwell.
Stone Mark. 2018. “Plato, environmental sustainability, and social justice”. Athens Journal of Humanities & Arts 5(1): 105–118.
Stull Valerie, Michael M. Bell, Mpumelelo Ncwadi. 2020(2016). Environmental apartheid: Ecohealth and rural marginalization in South Africa. In: Environmental sociology: From analysis to action. L. King, D. McCarthy Auriffeille (eds.), 143–158. London: Rowman & Littlefield.
Tusznio Joanna, Piotr Matczak, Marcin Rechciński, Adam Choryński, Krzysztof Niedziałkowski. 2023. “Rising to the challenge? The state of the art and future research directions of Polish environmental sociology”. Polish Sociological Review 221(1): 27–46. https://doi.org/10.26412/psr221.02.
Weber Max. 2011. Etyka protestancka i duch kapitalizmu. tłum. D. Lachowska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
