Opowieści kobiet o przemocy lekarskiej i położniczej – wstępne ustalenia na podstawie analizy wypowiedzi respondentek badania „Głos Matek” z lat 2020-2021"
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.3/5Słowa kluczowe:
opowieści, storytelling, przemoc lekarska i położnicza, poródAbstrakt
Celem artykułu jest prezentacja wyników jakościowej analizy treści wybranych opowieści, którymi podzieliły się kobiety wypełniające w latach 2020–2021 kwestionariusz ankiety „Głos Matek”. Badanie jest realizowane w sposób ciągły od 2000 roku przez Fundację Rodzić po Ludzku. W kwestionariuszu obok pytań zamkniętych znajdują się pytania otwarte, które stały się przestrzenią do opowiedzenia przez kobiety własnych historii porodowych. Wiele z tych wypowiedzi to wstrząsające opowieści o przemocy, jakiej doznały kobiety rodzące w Polsce. Wykorzystując najważniejsze ustalenia na temat prawidłowego przebiegu porodu oraz przepisy dotyczące praw pacjentek, dokonano analizy przejawów przemocy lekarskiej i położniczej, tworząc propozycję jej typów.
Bibliografia
Adamska Iwona, Barbara Baranowska, Antonina Doroszewska, Joanna Pietrusiewicz, Maria Godlewska, Dominika Kuźnicka-Błaszkowska, Anna Kwiatek-Kucharska. 2021. Raport. Opieka okołoporodowa podczas pandemii COVID-19 w świetle doświadczeń kobiet i personelu medycznego. https://rodzicpoludzku.pl/raporty/raport-opieka-okoloporodowa-podczas-pandemii-covid-19-w-swietle-doswiadczen-kobiet-i-personelu-medycznego [dostęp: 28.09.2023].
Amorim Melania M., Maria Helena de Silva Bastos, Leila Katz. 2020. “Mistreatment during childbirth”. Lancet 396(10254): P816. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31563-4.
Ayres-de-Campos Diogo, Frank Louwen, Victoria Vivilaki, Chiara Benedetto, Neena Modi, Miroslaw Wielgos, Melania-Elena Pop Tudose, Susanna Timonen, Marlene Reyns, Branka Yli, Pernilla Stenback, Inês Nunes, Burcu Yurtsal, Christophe Vayssière, Georges-Emmanuel Roth, Maria Jonsson, Petra Bakker, Enrico Lopriore, Stefan Verlohren, Bo Jacobsson. 2024. “European Association of Perinatal Medicine (EAPM), European Board and College of Obstetricians and Gynaecologistrs (EBCOG), European Midwives Association (EMA). Joint position statement: Substandard and disrespectful care in labour – because words matter”. European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology 296: 205–207. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2024.02.048.
BIP Fundacji Rodzić po Ludzku b.d. https//bip.rodzicpoludzku.pl [dostęp: 18.04.2024]
Bohren Meghan A., Joshua P. Vogel, Erin C. Hunter, Olha Łuciw, Suprita K. Makh, João Paulo Souza, Karolina Aguiar, Fernando Saraiva Coneglian, Alex Luiz Araújo Diniz, Özge Tunçalp, Dena Jawadi, Olufemi T. Oladapo, Rajat Khosla, Michelle J. Hindin, A. M etin Gülmezoglu. 2015. “The mistreatment of women during childbirth in health facilities globally: A mixed-methods systematic review”. PLOS Medicine 12(6): e1001847. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1001847.
Bręborowicz Grzegorz H. 2008. Położnictwo i ginekologia. Warszawa: PZWL.
Brągiel Józefa. 2005. Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń: Adam Marszałek.
Brunello Silvia, Magali Gay-Berthomieu, Beth Smiles, Eneidia Bardho, Clémence Schantz, Virginie Rozee. 2024. Obstetric and gynaecological violence in the EU – Prevalence, legal frameworks and educational guidelines for prevention and elimination. https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/IPOL_STU (2024)761478 [dostęp: 19.04.2024].
Chase Susan E. 2009. Wywiad narracyjny. Wielość perspektyw, podejść, głosów. W: Metody badań jakościowych. Tom 2. K.N. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), 15–55. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Chrzan-Dętkoś Magdalena. 2023. Pod powierzchnią. Emocjonalne wyzwania macierzyństwa. Warszawa: Scholar.
Denzin Norman K. 1990. Reinterpretacja metody biograficznej w socjologii: znaczenie a metoda w analizie biograficznej. W: Metoda biograficzna w socjologii. J. Włodarek, M. Ziółkowski (red.), 50–61. Warszawa, Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Doroszewska Antonina. 2017. Medykalizacja porodu w Polsce. Raport z monitoringu oddziałów położniczych, Warszawa: Fundacja Rodzić po Ludzku.
Doroszewska Antonina, Michał Nowakowski. 2017. „Medykalizacja opieki okołoporodowej w Polsce”. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 15(2): 172–177. https://www.doi.org/10.4467/20842627OZ.17.019.6789.
Doroszewska Antonia, Iwona Adamska-Sala, Barbara Baranowska, Monika Piekarek, Joanna Pietrusiewicz. 2018. Raport z monitoringu oddziałów położniczych. Opieka okołoporodowa w Polsce w świetle doświadczeń kobiet. Warszawa: Fundacja Rodzić po Ludzku. https://rodzicpoludzku.pl/raporty/raport-z-monitoringu-oddzialow-polozniczych-opieka-ok oloporodowa-w-polsce-w-swietle-doswiadczen-kobiet [dostęp: 4.10.2023].
Eichelberger Wojciech, Irena A. Stanisławska. 2017. Być lekarzem, być pacjentem. Rozmowy o psychologii relacji. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Filutowska Katarzyna. 2018. Tożsamość narracyjna jako empiryczna podmiotowość – MacIntyre, Taylor, Ricoeur. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Foucault Michel. 2006. Trzy typy władzy. W: Współczesne teorie socjologiczne. Tom 1. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 512–536. Warszawa: Scholar.
Fundacja Rodzić po Ludzku. b.d. Historia. https://rodzicpoludzku.pl/o-nas/historia [dostęp: 4.10.2023].
Goffman Erving. 2011. Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Gdańsk: GWP.
Helios Joanna, Wioletta Jedlecka. 2017. Współczesne oblicza przemocy. Zagadnienia wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Helios Joanna, Wioletta Jedlecka. 2020. Przemoc instytucjonalna wobec dzieci. Kulturowe uzasadnienie przemocy instytucjonalnej. Warszawa: Difin.
Iwanowicz-Palus Grażyna, Mariola Kicia, Marta Makara-Studzińska. 2009. Stres w pracy położnej. W: Psychologia w położnictwie i ginekologii. M. Makara-Studzińska, G. Iwanowicz-Palus (red.), 46–80. Warszawa: PZWL.
Jedlecka Wioletta. 2021. „Szpital psychiatryczny jako przykład instytucji totalnej”. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 43(2): 241–248. https://doi.org/10.19195/2300-7249.43.2.14.
Lichtenberg-Kokoszka Emilia. 2016. Humanistyczny wymiar opieki okołoporodowej. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Łuków Paweł. 2005. Granice zgody: autonomia zasad i dobro pacjenta. Warszawa: Scholar.
Karkowska Dorota, Izdebski Zbigniew, Janik Anna, Baum Ewa. (red.). 2023. Godna prokreacja, ciąża, poród i połóg. Prawa kobiet. Warszawa: Wolters Kluwer.
Konstytucja RP . 2.04.1997. www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm [dostęp: 4.10.2023].
Krawczyk-Bocian Amelia. 2011. „Narracja jako spotkanie”. Przegląd Pedagogiczny 1(25): 199–205.
Krawczyk-Bocian Amelia. 2023. Biograficzne istnienie w opowieści. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW .
Kwiatek-Kucharska Anna, Aleksandra Nowakowska-Kutra, Joanna Pietrusiewicz. 2022. Przemoc położnicza i ginekologiczna. https://rodzicpoludzku.pl/baza-wiedzy/wiesci-ze-swiata/przemoc-poloznicza-i-ginekologiczna [dostęp: 25.09.2023].
Kubiak Rafał. 2019. Prawo medyczne. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Kuryś Karolina. 2010. Urodzenie pierwszego dziecka jako wydarzenie krytyczne w życiu kobiet i mężczyzn. Kraków: Impuls.
Matecka Monika, Ewa Baum. 2023. Wsparcie społeczne jako czynnik ochronny w zaburzeniach zdrowia psychicznego okresu okołoporodowego. W: Opieka okołoporodowa w kontekście zdrowia psychicznego. W. Baum, M. Nowosadko, K. Wszołek, S. Síi Jónsdóttir (red.), 116–128. Poznań: Uniwersytet Medyczny.
Moloney Sharon, Susan Gair. 2015. “Empathy and spiritual care in midwifery practice: Contributing to women’s enhanced birth experiences. Women and birth”. Journal of the Australian College of Midwives 28(4): 323–328.
O`Brian Elisabeth, Miriam Rich. 2022. “Obstetric violence in historical perspective”. Lancet 399(10342): 2183–2185. https://doi.org/10.1016S0140-6736(22)01022-4.
Oleś Katarzyna. 2018. Poród naturalny. Szczecin: Natuli.
Pennebaker James W., Cindy K. Chung. 2011. Expressive writing and its links to mental and physical health. In: The Oxford handbook of health psychology. H.S. Friedman (ed.), 417–437. New York: Oxford University Press.
Perrotte Violette, Arun Chaudhary, Annekathryn Goodman. 2020. “«At least your baby is healthy». Obstetric violence or disrespect and abuse in childbirth occurrence worldwide: A literature review”. Open Journal of Obstetrics and Gynecology 10: 1544–1562. https://doi.org/10.4236/ojog.2020.10110139.
Pickles Camilla. 2023. “«Obstetric Violence», «mistreatment», and «disrespect and abuse»: Reflections on the politics of naming violations during facility-based childbirth”. Hypatia. A Journal of Feminist Philosophy 33(3): 628–649. https://doi.org/10.1017/hyp.2023.73 [dostęp: 18.04.2024].
Podgórska Joanna. 2005. Betonowe położnictwo. Polityka 43. www.polityka.pl/archiwumpolityki/ 1866888,1,betonowe-poloznictwo.read [dostęp: 12.10.2023].
Pospiszyl Irena. 1994. Przemoc w rodzinie. Warszawa: WSiP.
Rand Leah, Michalel Dunn, Ingrid Slade, Sheela Upadhyaya, Mark Sheehan. 2019. “Understanding and using patient experiences as evidence in healthcare priority setting”. Cost Effectiveness and Resource Allocation 17: 20. https://doi.org/10.1186/s12962-019-0188-1.
Reed Rachel. 2021. Reclaiming childbirth as a rite of passage. Yandina: Word Witch Press.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, www.gov.pl/web/zdrowie/standardy-opieki-okoloporodowej [dostęp: 4.10.2023].
Simkin Penny, Ruth Ancheta. 2015. Udany poród. Jak wcześnie zapobiec dystocji i ją leczyć. Warszawa: PZWL.
Stasiuk-Krajewska Karina. 2014. „Szpital jako instytucja totalna – dyskursywne i instytucjonalne uwarunkowania komunikacji”. Dziennikarstwo i Media 5: 161–179.
Soroko Emilia. 2013. „Wybrane sposoby analizy autonarracji w diagnozie paranoicznego zaburzenia osobowości”. Roczniki Psychologiczne 16(1): 9–35.
Trzebiński Jerzy. (red.). 2002. Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wasilewska Katarzyna. 2016. Ja w autonarracji o pierwszym macierzyństwie. W: Narracje o życiu i o jednostce. J. Wasilewski (red.), 171–195. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.
WHO. 2015. The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth. Geneva. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/134588/WHO_RHR_14.23_eng.pdf. [dostęp: 29.09.2023].
WHO. 2016. Standards for improving quality of maternal and newborn care in health facilities. www.who.int/maternal_child_adolescent/documents/improving-maternal-newborn-carequality/en [dostęp: 10.10.2023].
WHO. 2018. WHO recommendations: intrapartum care for a positive childbirth experience. www.who.int/reproductivehealth/publications/intrapartum-care-guidelines/en [dostęp: 2.10.2023].
Wierciński Hubert. 2015. Rak. Antropologiczne studium praktyk i narracji. Warszawa: WUW .
Zaborowski Piotr. 2013. Etyczny wymiar komunikacji z pacjentem. W: Bioetyka. J. Różyńska, W. Chańska (red.), 135–154. Warszawa: LEX a W olters Kluwer Business.
Zbyrad Teresa. 2012. „Instytucje opieki totalnej jako forma zniewolenia i kontroli nad człowiekiem potrzebującym pomocy – na przykładzie domów pomocy społecznej”. Roczniki Nauk Społecznych 4(40/2): 51–69.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
