Metoda biograficzna w kontekście badań jakościowych realizowanych zdalnie – możliwości, ograniczenia i aspekty etyczne
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2021/71.1/3Słowa kluczowe:
wywiady biograficzne, wywiady narracyjne, COVID-19 pandemia, wywiady online, badania jakościowe, etykaAbstrakt
Pandemia koronawirusa COVID-19 i wielomiesięczny lockdown wymusiły na części badaczy społecznych kontynuowanie badań jakościowych w trybie zdalnym oraz prowadzenie wywiadów za pomocą komunikatorów internetowych. Upowszechnienie takiej formy zbierania materiału empirycznego nastręcza nie tylko trudności technicznych, lecz także stanowi kolejny problem etyczny. Celem niniejszego artykułu jest analiza zagrożeń i korzyści, jakie wiążą się z prowadzeniem wywiadów narracyjnych online ze szczególnym naciskiem na realizację wywiadów biograficznych. Główne pytanie, które poddajemy dyskusji, brzmi następująco: czy wskazane i etyczne jest kontynuowanie realizacji badań biograficznych online, biorąc pod uwagę specyfikę tej metody? Materiał źródłowy, będący podstawą tego artykułu, to, po pierwsze, literatura metodologiczna, na bazie której dokonujemy przeglądu podejść i stanowisk dotyczących prowadzenia badań zdalnie oraz przeglądu argumentów za i przeciw realizowaniu wywiadów narracyjnych przez Internet. Po drugie, opieramy się na autoetnograficznych obserwacjach badaczy realizujących projekt w czasie pandemii COVID-19 i rezultatach wewnętrznych dyskusji zespołu po przeprowadzeniu próbnie trzech wywiadów biograficznych za pomocą programu Zoom, na wyraźną prośbę rozmówców. Na koniec przedstawiamy wnioski, uwagi i rekomendacje, jakie pojawiły się podczas dyskusji zespołu projektowego odnośnie do prowadzenia wywiadów biograficznych przez Internet
Bibliografia
Andrejuk Katarzyna. 2020. “Online qualitative research in immigrant communities: Opportunities and challenges during the pandemic”. Ask: Research and Methods 29(1): 55–73.
Archibald Mandy M., Rachel C. Ambagtsheer, Mavourneen G. Casey, Michael Lawless. 2019. “Using Zoom videoconferencing for qualitative data collection: Perceptions and experiences of researchers and participants”. International Journal of Qualitative Methods 18: 1–8.
Bichi Rita. 2021. “Conducting social research online: Empathetic concern and sociability”. Italian Sociological Review 11(11): 183–193.
Centrum Archiwistyki Społecznej. Nagrywanie i aspekty etyczne w czasie pandemii. Cykl webinariów o historii mówionej, 8 grudnia 2020. https://archiwa.org/wydarzenia/nagrywanie-iaspekty-etyczne-w-czasie-pandemii-cykl-webinari%C3%B3w-o-historii-m%C3%B3wionej [dostęp: 08.12.2020].
Couper Mick P. 2000. “Web surveys: A review of issues and approaches.” The Public Opinion Quarterly 64(4): 464–494.
Deakin Hannah, Kelly Wakefield. 2013/2014. “Skype interviewing: Reflections of two PhD researchers”. Qualitative Research 14(5): 603–616.
Duffy Jill. 2020. How to prevent zoom-bombing. https://www.pcmag.com/how-to/how-to-prevent-zoom-bombing [access: 09.12.2021].
Doboszewska Alina, Jakub Gałęziowski, Marcin Jarząbek, Marek Szajda, Joanna Urbanek. 2020. „COVID-19 a historia mówiona. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej”. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej 10. http://pthm.pl/covid-19-a-historia-mowiona/ [dostęp: 24.07.2021].
Federacja Konsumentów. 2021. Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. https://www.federacja-konsumentow.org.pl/n,6,1479,1,1,wykluczenie-cyfrowe-podczas-pandemii.html [dostęp: 06.09.2021].
Gałęziowski Jakub. 2019. “Oral history and biographical method. Common framework and distinctions resulting from rifferent research perspectives”. Przegląd Socjologii Jakościowej XV(2): 76–103.
Golczyńska-Grondas Agnieszka, Marek Grondas. 2013. “Biographical research and treatment. Some remarks on therapeutic aspects of sociological biographical interviews”. Przegląd Socjologii Jakościowej IX(4): 28–49.
GUS. 2020. Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2020 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2020-roku,1,14.html [dostęp: 05.09.2021].
Iab Polska. 2019/2020. Przewodnik po Social Media w Polsce. https://www.iab.org.pl/baza-wiedzy/przewodnik-po-social-media-w-polsce/ [dostęp: 06.09.2021].
Kaźmierska Kaja, Katarzyna Waniek. 2020. Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda-technika-analiza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kaźmierska Kaja (red). 2012. Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Nomos
Kaźmierska Kaja. 2018. “Doing biographical research – ethical concerns in changing social contexts”. Polish Sociological Review 3(203): 393–411.
Lo Iacono Valeria, Paul Symonds, David H.K. Brown. 2016. “Skype as a tool for qualitative research interviews”. Sociological Research Online 21(2): 103–117.
Łuczaj Kamil, Magdalena Holy-Łuczaj. 2020. “Live streaming at international academic conferences: Cooling down the digital optimism”. Elementa. Science of the Anthropocene 8: 1–4.
Moran Lisa, Ana Caetano. 2021. “Biographical research through the looking glass of social distancing: Reflections on biographical interviewing and online technologies in pandemic times”. Irish Journal of Sociology 1: 1–5.
Morgan Charlie, Rob Perks, Mary Stewart, Camille Johnston. 2021. Advice on remote oral history interviewing during the Covid-19 pandemic. https://www.ohs.org.uk/covid-19-remote-recording/ [dostęp: 24.07.2021].
Parncutt Richard, Annemarie Seither-Preisler. 2019. “Live streaming at international academic conferences: Ethical considerations”. Elementa: Science of the Anthropocene 7: 55.
Rosenthal Gabriele. 1993. “Reconstruction of life stories. Principles of selection in generating stories for narrative biographical interviews”. The Narrative Study of Lives 1(1): 59–91.
Sang Katherine, Haya Al-Dajani, Mustafa Özbilgin. 2013. “Frayed careers of migrant female professors in British Academia: An intersectional perspective”. Gender Work and Organization 20(2): 158–171.
Schütze Fritz. 2012. Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. W: Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, K. Kaźmierska (red.), 141–278. Kraków: Nomos,.
Seitz Sally. 2015. “Pixilated partnerships, overcoming obstacles in qualitative interviews via Skype: A research note”. Qualitative Research 16(2): 229–235.
Tuttas Carol A. 2015. “Lessons learned using web conference technology for online focus group interview”. Qualitative Health Research 25(1): 122–133.
Waniek Katarzyna. 2020. Ucieczka jako przyczyna mobilności Europejczyków. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Weller Susie. 2015. The potentials and pitfalls of using Skype for qualitative (longitudinal) interviews. NCRM Working Paper. Southampton, England: National Centre for Research Methods.
