Kapitał naukowy jako zasób modernizacyjny: Jak rozwinąć potencjał uczniów małych miast?

Abstrakt

Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie problematyki modernizacji społecznej widzianej przez pryzmat aspiracji oraz postaw dotyczących nauki, rozumianej jako system wiedzy. Głównym przedmiotem artykułu jest konceptualizacja kategorii kapitału naukowego oraz zbadanie jego struktury i zdiagnozowanie roli tego zasobu w rozwoju społecznym Polski. Autorki sięgają po koncepcję kapitału zaproponowaną przez Louis Archer [Archer i in. 2014], poddając zarazem dyskusji pewne jej elementy. Przedmiotem przedstawionych badań są zasoby i struktura kapitału naukowego polskich uczniów – mieszkańców wsi i małych miast w Polsce. Stosunek jednostek do systemu wiedzy, jakim jest nauka, stanowi w proponowanym ujęciu jeden z kluczowych warunków powodzenia dążeń modernizacyjnych społeczności. Rozwój kapitału naukowego, a konkretnie – aspiracji, które są pochodną jego operacjonalizacji, wspiera w proponowanym ujęciu proces tworzenia się elit modernizacyjnych. Kategoria kapitału naukowego jest wykorzystywana przez Autorki w interpretacji badań empirycznych. Po pierwsze, jako teoria wyjaśniająca postawy wobec nauki oraz naukowe aspiracje młodych ludzi. Po drugie, teoria wyjaśniająca społeczną rolę instytucji edukacyjnych w szerszym procesie socjalizacji. W części empirycznej Autorki przedstawiają wyniki badań przeprowadzonych przez Centrum Nauki Kopernik w latach 2016–2020 dotyczących kształtowania się kapitału naukowego młodych ludzi zamieszkujących mniejsze miejscowości (poniżej 120 tys. mieszkańców) w Polsce. Jak zostanie pokazane, kluczowym deficytem w formowaniu się kapitału są osoby i instytucje spoza najbliższego kręgu uczniów, które pozwalałyby rozszerzyć proces socjalizacji o nowych aktorów: znaczących innych.