Myślenie estetyczne według Wisławy Szymborskiej

Autor

  • Irena Górska Adam Mickiewicz University, Poznań

DOI:

https://doi.org/10.26485/AI/2023/25/16

Słowa kluczowe:

Wisława Szymborska, doświadczenie, poznanie, myślenie estetyczne

Abstrakt

Punktem wyjścia dla podjętych rozważań pozostaje koncepcja „myślenia estetycznego” Wolfganga Welscha. Badacz odwołując się do ustaleń Kanta i Nietzschego dotyczących możliwości poznaw­czych człowieka i fikcjonalnej natury rzeczywistości, twierdzi, że jest ona projektem estetycznym, fantazmatem ustanawianym każdorazowo w ludzkim doświadczeniu. Stąd płynność, niestałość świata, a co za tym idzie, niemożność jego pełnego poznania. Z perspektywy tej refleksji Autorka przygląda się poezji Wisławy Szymborskiej, która niezmiennie stawia najbardziej fundamentalne pytania natury filozoficznej: o byt, sens, prawdę, możliwości poznawcze człowieka, o jego relacje ze światem, z innymi bytami. Tropiąc niektóre wątki obecne w koncepcji Welscha i ich literackie przetworzenia w wybranych wierszach noblistki, Autorka tekstu rekonstruuje w istocie „myślenie estetyczne” Wisławy Szymborskiej

Biogram autora

Irena Górska - Adam Mickiewicz University, Poznań

Irena Górska – PhD, professor at Adam Mickiewicz University in Poznań, head of the Depart­ment of Literary Aesthetics at the Institute of Polish Philology. Her research interests include the theory of literature, in particular the theory of drama and contemporary aesthetics in the broadest sense. Author of the books: Dramat jako filozofia dramatu na przykładzie twórczości Tadeusza Różewicza [Drama as a philosophy of drama, as exemplified by the works of Tadeusz Różewicz] (Poznań 2004), Literatura na próbę. Między literaturą a komentarzem: Różewicz – Witkacy – Kantor [Literature on a Trial Basic. Between Literature and Commentary: Różewicz, Witkacy and Kantor] (Poznań 2013), co-author of the book Estetyka. Między działaniem a emocją [Aesthetics. Between action and emotion] (with Monika Błaszczak and Ewa Szkudlarek) (Poznań 2016), as well as numerous articles on contemporary drama, aesthetic categories, and particularly aestheticexperience. Since 2002, she has been the secretary of the editorial board of the theoretical literaryjournal "Przestrzenie Teorii".

Bibliografia

Balbierz J. (2004) Myślenie estetyczne Wolfganga Welscha [in:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, introduction by R. Nycz (ed.), Kraków, Universitas, pp. 462-470.

Balbus S. (1996) Świat ze wszystkich stron świata. O Wisławie Szymborskiej. Aneks Wisława Szymborska Dwadzieścia jeden wierszy, Kraków, Wydawnictwo Literackie.

Balbus S. (2006) Piękna, niepojęta (Epistemologia jabłonki), "Przestrzenie Teorii", no. 6, pp. 143-190.

Barad K. (2012) Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, transl. J. Bednarek [in:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, edited by A. Gajewska, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie pp. 323-360.

Baranowska M. (1996) Tak lekko było nic o tym nie wiedzieć… Szymborska i świat, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie.

Berleant A. (2011) Wrażliwość i zmysły. Estetyczna przemiana świata człowieka, transl. S. Stankiewicz, edited by K. Wilkoszewska, Kraków, Universitas.

Critchley S. (2006) Nieustające żądanie. Etyka polityczna, transl. R. Dobrowolski, M. Gusin, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Górska I. (2014) Człowiek wobec tego, co nie-ludzkie w twórczości Wisławy Szymborskiej i TadeuszaRóżewicza, [in:] Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Od humanizmu do posthumanizmu, vol. 2., edited by Justyna Tymieniecka-Suchanek, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 187-203.

Ligęza W. (2001) O poezji Wisławy Szymborskiej. Świat w stanie korekty Kraków, Wydawnictwo Literackie.

Ligęza W., Historia naturalna według Wisławy Szymborskiej, "Dekada Literacka" 2003, no. 56, pp. 12-21.

Michałowski P., Wzruszający szczegół niewzruszony [in:] Radość czytania Szymborskiej. Wybór tekstów krytycznych, edited by S. Balbus and D. Wojda, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996, pp. 191-200.

Nietzsche F. (1993), Pisma pozostałe 1862-1875, transl. B. Baran, Kraków, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Wydawca Inter Esse.

Nyczek T. (2005) Tyle naraz świata. 27 x Szymborska, Kraków, Wydawnictwo a5.

Skarga B. (2005), Kwintet metafizyczny, Kraków, Wydawnictwo Znak.

Szczepankowska I. (2013), Człowiek, język, wizja świata w poezji Wisławy Szymborskiej, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Szymborska W. (1996), Widok z ziarnkiem piasku. 102 wiersze, Poznań, Wydawnictwo a5.

Szymborska W. (1996) Jestem po stronie ludzi. Anna Rudnicka and Tadeusz Nyczek in conversation with Wisława Szymborska, "Gazeta Wyborcza", 07.10.1996.

Szymborska W. (2002) Chwila, Kraków, Wydawnictwo Znak.

Tokarz B. (2022) Artystyczna interioryzacja rzeczywistości: przypadek poezja [in:] Estetyczne impresje. Powtórzenia – powroty – perspektywy, ed. M. Błaszczak, P. Dobrowolski, I. Górska, E. Szkudlarek, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 281-292.

Welsch W. (2005) Estetyka poza estetyką, transl. K. Guczalska, Kraków, Universitas.

Węgrzyniakowa A. (1996), Nie ma rozpusty większej niż myślenie. O poezji Wisławy Szymborskiej, Katowice, Towarzystwo Zachęty Kultury.

Żmudzka-Brodnicka M. (2014), Wisława Szymborska i niewyrażalne, Gdańsk, Athenae Gedanenses.

Pobrania

Opublikowane

2023-12-13

Numer

Tom 25 (2023): Jak myślą artyści?

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.