Outline of linguistic biography as an introduction to sociologically grounded analysis of social processes in autobiographical accounts of female war refugees from Ukraine. The case of Lesia
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.4/2Keywords:
autobiographical narrative interview, linguistic biography, sociology of language, surzhyk, war in UkraineAbstract
This article explores the importance of reading and understanding the life experiences of bilingual Ukrainian people in the context of language for a sociologically grounded analysis of social processes in their autobiographical accounts. In the article I review the historical and contemporary linguistic transformations in Ukraine and their impact on the public debate about identity and the nation-building function of language in the context of the ongoing war. I analyse the phenomenon of surzhyk – Ukrainian-Russian mixed speech and cite the concept of language biography. Based on this, I created a linguistic biography of Lesia, the narrator, who shared her story with me as part of the project Bieżeńczynie. Biographies of female war refugees from Ukraine in Poland.
References
Auer Peter. 1999. “From codeswitching via language mixing to fused lects: Toward a dynamic typology of bilingual speech”. International Journal of Bilingualism 3(4): 309–332. https://doi.org/10.1177/13670069990030040101.
BBC NEWS Ukraine. 2022. Sayty ta sotsmerezhi ukrayins′koyu: yaki normy movnoho zakonu zapratsyuyut′ z 16 lypnya (Strony internetowe i portale społecznościowe w języku ukraińskim: jakie przepisy ustawy językowej wejdą w życie 16 lipca?). www.bbc.com/ukrainian/features-62124819 [dostęp: 1.06.2024].
Bilaniuk Laada. 2005. Contested tongues. Language politics and cultural correction in Ukraine. Ithaca i Londyn: Cornell University Press.
Bokszański Zbigniew, Andrzej Piotrowski, Marek Ziółkowski. 1977. Socjologia języka. Warszawa: Biblioteka Wiedzy Współczesnej OMEGA.
Bracki Artur. 2009. Surżyk: Historia i teraźniejszość. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Czyżewski Marek. 2016. Generalne kierunki opracowania, wymiary analityczne. W: Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów. R. Dopierała, K. Waniek (red.), 73–80. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Długosz Piotr, Dominika Izdebska-Długosz. 2024. Uchodźczynie wojenne z Ukrainy. Dwa lata od inwazji. Lublin: Academicon.
Długosz Piotr, Liudmyla Kryvachuk, Dominika Izdebska-Długosz. 2022. Uchodźcy wojenni z Ukrainy – życie w Polsce i plany na przyszłość. Lublin: Wydawnictwo Academicon. https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475971.
Dzięgiel Ewa. 2012. Polacy czy cudzoziemcy? Kształtowanie się identyfikacji narodowej młodzieży polskiego pochodzenia na Ukrainie. W: Tożsamość wobec wielojęzyczności. E. Golachowska, A. Zielińska (red.), 235–246. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Franceschini Rita. 2022. “Language biographies”. Sociolinguistica 36(1–2): 69–83. https://doi.org/10.1515/soci-2022-0015.
Hrycenko Pavlo. 2003. Problema kryteriyiv otsinky movnoyi sytuatsiyi v Ukrayini v ostanni desyatylittya XX stolittya. (Problem kryteriów oceny sytuacji językowej na Ukrainie w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku). W: Język ukraiński: współczesność – historia. F. Czyżewski, P. Hrycenko (red.), 15–26. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Hymes Dell. 1980. Socjolingwistyka i etnografia mówienia. W: Język i społeczeństwo. M. Głowiński (red.), 41–82. Warszawa: Czytelnik.
Kaźmierska Kaja, Fritz Schütze. 2013. „Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL-u i NRD”. Przegląd Socjologii Jakościowej 9(4): 122–139.
Kaźmierska Kaja, Katarzyna Waniek. 2020. Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda, technika, analiza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kaźmierska Kaja. 2016. Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne. W: Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów. R. Dopierała, K. Waniek (red.), 61–72. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kiss Nadiia, Halyna Shumytska. 2023. Sociolingvistichnyi metod movnoi biohrafii ta praktyka yoho zastosuvannia na Zakarpatti (Socjolingwistyczna metoda biografii językowej i jej praktyczne zastosowanie na Zakarpaciu). W: Sotsialne u movi ta mova v sotsiumi (Społeczne w języku i język w społeczeństwie). N. Yasakova (red.), 83–133. Kijów: NaUKMA.
Levchuk Pavlo. 2020. Trójjęzyczność ukraińsko-rosyjsko-polska Ukraińców niepolskiego pochodzenia. Kraków: Księgarnia Akademicka. https://doi.org/10.12797/9788381382854.
Lewczuk Pawło. 2016. „Socjolingwistyczny status surżyka”. LingVaria 11(21): 177–189. https://doi.org/10.12797/lv.11.2016.21.15.
Malinowski Bronisław. 1981. Problem znaczenia w języku pierwotnym. W: Malinowski. A.K. Paluch (red.), 258–278. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Masenko Larysa. 2016. „Ukrayins′ka mova yak faktor natsional′noyi bezpeky” („Język ukraiński jako czynnik bezpieczeństwa nardowego”). Mova: Klasychne – Moderne – Postmoderne 2, 5–15.
Masenko Larysa. 2019. Surzhik: mizh movoyu i yazykom (Surżyk: między mową i językiem). Kijów: Kyievo-Mohylianska Akademiia.
Masenko Larysa. 2021. Konflikt mov ta identychnostei u postradyanskii Ukraini (Konflikt języków i tożsamości w postradzieckiej Ukrainie). Kijów: Klio.
Mieczkowska Nina. 2008. Movy i kultura Bielarusi (Języki i kultura Białorusi). Mińsk: Prava i ekonomika.
Miodunka Władysław T. 2003. Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej. Kraków: Universitatis.
Nekvapil Jiří. 2003. “Language biographies and the analysis of language situations: On the life of the German community in the Czech Republic”. International Journal of the Sociology of Language 162: 63–83. https://doi.org/10.1515/ijsl.2003.038.
Olszański Tadeusz A. 2020. Ukraińskie stulecie 1914–2014. Szkice historyczne. Kraków: Wysoki Zamek.
Pavlenko Aneta. 2007. “Autobiographic narratives as data in applied linguistics”. Applied Linguistics 28(2): 163–188. https://doi.org/10.1093/applin/amm008.
Plokhy Serhii. 2022. Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę. Kraków: Znak.
Verkhovna Rada Ukrainy. 2019. Pro zabezpechennia funktsionuvannia ukrains′koi movy yak derzhavnoi (O zapewnieniu funkcjonowania języka ukraińskiego jako państwowego). Vidomosti Verkhovnoi Rady 21: 81–97.
Rating Group. 2022. Shoste zahalnonatsionalne opytuvannia Movne pytannia v Ukraini (Szóste ogólnokrajowe badanie: Kwestia językowa w Ukrainie). https://ratinggroup.ua [dostęp: 1.06.2024].
Rating Group. 2024. Vseukrayins′ke opytuvannya (Ogólnoukraińskie badanie). https://ratinggroup.ua [dostęp: 1.06.2024].
Reid Anna. 2023. Pogranicze. Podróż przez historię Ukrainy 988–2022. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Rogalski Andrzej K. 2011. „Socjologia języka”. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne 5: 38–57.
Rokuszewska-Pawełek Alicja. 1996. „Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej Fritza Schützego”. ASK 1: 37–54.
Seligey Pylyp. 2023. Komunikatyvna potuzhnist′ i prestyzh ukrayins′koyi movy yak parametry yiyi zhyttyeistiykosti (Komunikacyjna potęga i prestiż języka ukraińskiego jako parametry jego żywotności). W: Sotsial′ne u movi ta mova v sotsiumi (Społeczne w języku i język w społeczeństwie). N. Yasakova (red.), 48–82. Kijów: NaUKMA.
Sokolova Svitlana. 2021. „Linhal′ni ta pozalinhal′ni aspekty funktsionuvannya surzhyku v Ukrayini”. Slavia Meridionalis 21: 1–19. https://doi.org/10.11649/sm.2412.
Treichel Bärbel. 2012. Tożsamości biograficzne zbiorowe w wywiadach narracyjnych. Przyczynek lingwistyczny. W: Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. K. Kaźmierska (red.), 571–594. Kraków: NOMOS.
Waniek Katarzyna. 2020. Ucieczka jako przyczyna mobilności Europejczyków. Socjolingwistycznie ugruntowana analiza procesów społecznych w relacjach autobiograficznych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
