Cancel culture: unieważniając unieważnianie
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2021/71.1/8Słowa kluczowe:
wojny kulturowe, cancel culture, ekonomia uwagi, reputacjaAbstrakt
W artykule tym staram się zrekonstruować, jak ujmowano dotąd cancel culture, a także zaproponować własną ramę rozumienia tego fenomenu. Dlatego też dokonuję przeglądu jego definicji oraz wskazuję na związki kultury unieważniania z uniwersalnymi procesami oddolnego, pozaprawnego karania, a także przedstawiam pięć ram interpretacyjnych, w których zazwyczaj cancel culture się umieszcza. Następnie prezentuję własny sposób ujmowania tego zjawiska. Zgodnie z nim pojęcie kultury unieważniania rodzi się jako reakcja establishmentu na upowszechnianie sieciowych form oddolnego karania i może być rozpoznawane jako próba podtrzymania kontroli nad procesami przyciągania uwagi oraz budowania reputacji przez tych, którzy dominują. W artykule staram się też pokazać, iż skonstruowanie pojęcia cancel culture przynosi odwrotne do zamierzonych skutki: prowadzi do upowszechnienia sieciowego unieważniania, osłabia zaufanie wobec działań konstytutywnych dla kapitalizmu afektywnego, wzmacnia też procesualny charakter kultury.
Bibliografia
“A letter on justice and open debate”. 2020. Harper’s Magazine. https://harpers.org/a-letter-onjustice-and-open-debate/ [access: 12.12.2021].
Appadurai Arjun. 2009. Strach przed mniejszościami: Esej o geografii gniewu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bauman Zygmunt. 1998. Prawodawcy i tłumacze. Warszawa: IFIS PAN.
Boland Michael James. 2021. We need to talk about populism. The consequence of not doing so is Capitol Hill. SSRN. https://ssrn.com/abstract=3836461 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3836461 [access: 08.12.2021].
Bolton Richard. 1992. Culture wars: Documents from the recent controversies in the arts. New York: New Press.
Borowicz Wojciech. 2020. „Cancel culture” nie istnieje. KrytykaPolityczna.pl. https://krytykapolityczna.pl/kultura/cancel-culture-nie-istnieje/ [dostęp: 30.11.2021].
Bouvier Gwen. 2020. “Racist call-outs and cancel culture on Twitter: The limitations of the platform’s ability to define issues of social justice”. Discourse, Context & Media 38. https://doi.org/10.1016/j.dcm.2020.100431.
Braithwaite John. 1989. Crime, shame, and reintegration. New York: Cambridge University Press.
de Certeau Michel. 2008. Wynaleźć codzienność: Sztuki działania, tłum. K. Thiel-Jańczuk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Citton Yves, Barnaby Norman. 2019. The ecology of attention. Cambridge: Polity Press.
Clark D. Meredith. 2020. “Drag them: A brief etymology of so-called ‘cancel culture’”. Communication and the Public 5(3–4): 88–92. https://doi.org/10.1177/2057047320961562.
Czajka-Kominiarczuk Katarzyna. 2021. Kurdej-Szatan, Jaś Kapela i cancel culture. Autocenzura służy każdej władzy. Polityka.pl. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2145036,1,kurdej-szatan-jas-kapela-i-cancel-culture-autocenzura-sluzy-kazdej-wladzy.read [dostęp: 19.11.2021].
Czarnecki Maciej. 2013. Wyrzucona z pracy za rasistowski wpis. „Lecę do Afryki. Mam nadzieję, że nie złapię AIDS. Żartuję. Jestem biała!”. Gazeta.pl. https://wyborcza.pl/7,75399,15177208,wyrzucona-z-pracy-za-rasistowski-wpis-lece-do-afryki-mam.html [dostęp: 12.12.2021].
DeJean Joan. 1997. Ancients against moderns: Culture wars and the making of a fin de siècle. Chicago: University of Chicago Press.
DiFonzo Nicholas, Bordia Prashant. 2007. Rumor psychology: Social and organizational approaches. Washington: American Psychological Association.
Enfield N.J., Kockelman Paul (red.). 2017. Distributed agency. New York: Oxford University Press.
Erling Barbara. 2021. Kurski wyrzuca z TVP Barbarę Kurdej-Szatan. Prokuratura wszczyna dochodzenie. Press.pl. https://www.press.pl/tresc/68056,kurski-wyrzuca-z-tvp-barbare-kurdejszatan_-prokuratura-wszczyna-dochodzenie [dostęp: 20.12.2021].
Etzioni Amitai. 2009. New common ground: A new America, A new world. Washington D.C.: Potomac Books Inc.
Foucault Michel. 2020. Nadzorować i karać: Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Fox Nick, Pam Alldred. 2017. Sociology and the new materialism: Theory, research, action. London: Sage.
Gandini Alessandro. 2016. The reputation economy. Understanding knowledge work in digital society. London: Palgrave Macmillan.
Gates Henry Lois. 1993. Loose canons: Notes on the culture wars. New York: Oxford University Press.
Gilligan James. 2001. Wstyd i przemoc: Refleksje nad śmiertelną epidemią, tłum. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
Girard Rene. 1991. Kozioł ofiarny, tłum. A. Goszczyńska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Goldwag Arthur. 2012. The new hate: A history of fear and loathing on the populist right. New York: Pantheon Books.
Hagi Sara. 2019. Cancel culture is not real – at least not in the way people think. Time. https://time.com/5735403/cancel-culture-is-not-real/ [access: 22.01.2022].
Hartman Andrew. 2019. A war for the soul of America. Second edition: A history of the culture wars. Chicago: University of Chicago Press.
History of lynching in America. (b.d.). NAA CP. https://naacp.org/find-resources/history-explained/history-lynching-america [access: 11.11.2021].
Jay Gregory S. 2018. American literature and the culture wars. Ithaca: Cornell University Press.
Jensen Richard. 1995. “The culture wars, 1965–1995: A historian’s map”. Journal of Social History 29: 17–37.
Knapp Robert H. 1944. “A psychology of rumor”. Public Opinion Quarterly 8(1): 22–37. https://doi.org/10.1086/265665.
Krajewski Marek. 2020. (Nie)nawidzenia: Świat przez nienawiść. Kraków: Universtias.
Kucharczyk Jacek. 1996. Kłopoty z wielokulturowością. W: Różnica i różnorodność. O kulturze
ponowoczesnej – szkice krytyczne, A. Jawłowska (red.), 51–77. Poznań: Humaniora.
Kuryła Mateusz. 2021. Cancel culture – w jaki sposób ludzie przewrażliwieni dyktują nam, jak mamy myśleć i oceniać rzeczywistość. https://klubjagiellonski.pl/2021/07/14/cancel-culture-w-jaki-sposob-ludzie-przewrazliwieni-dyktuja-nam-jak-mamy-myslec-i-oceniacrzeczywistosc/ [dostęp: 20.11.2021].
Lindaman Kara, Donald P. Haider-Markel. 2002. “Issue evolution, political parties, and the culture wars”. Political Research Quarterly 55(1): 91–110. https://doi.org/10.1177/106591290205500104.
Morrigan Clementine. 2020. Talking shit with Jah Grey: Choose grace. Podcast: Fucking cancelled. https://fuckingcancelled.libsyn.com/talking-shit-with-jah-grey-choose-grace [access: 23.01.2022].
Nijakowski Lech M. 2013. Rozkosz zemsty: Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej.Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Nora Piere. 2001. „Czas pamięci”. Res Publica Nowa 7: 37–43.
Norris Pippa. 2020. “Closed minds? Is a ‘cancel culture’ stifling academic freedom and intellectual debate in political science?”. HKS Working Paper RWP20-025. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3671026 [access: 20.11.2021].
Oravec Jo Ann. 2020. “Online social shaming and the moralistic imagination: The emergence of internet-based performative shaming”. Policy&Internet. 12(7): 290–310. https://doi.org/10.1002/poi3.226.
Post Robert C. 1986. “The social foundations of defamation law: Reutation and the Constitution”. Faculty Scholarship Series 217. https://digitalcommons.law.yale.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1216&context=fss_papers [access: 20.05.2019].
Remarks by President Trump at South Dakota’s 2020 Mount Rushmore Fireworks Celebration. 2020. https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks-presidenttrump-south-dakotas-2020-mount-rushmore-fireworks-celebration-keystone-south-dakota/ [access: 19.10.2021].
Ronson Jon. 2017. #WstydźSię! O jednej z najbardziej niedocenianych sił rządzących światem (e-book). Kraków: Insignis Media.
Saint-Louis Hervé. 2021. “Understanding cancel culture: Normative and unequal sanctioning”. First Monday 26(7). https://doi.org/10.5210/fm.v26i7.10891 [access: 21.12.2021].
Sawczuk Tomasz. 2020. „Brutalna prawda o cancel culture”. Magazyn Kontakt 2020(10). https://magazynkontakt.pl/brutalna-prawda-o-cancel-culture/ [dostęp: 19.12.2021].
Scott James. 2015. Za kulisami oficjalnej wersji. W: Opór i dominacja: Antologia tekstów, A. Pasieka, K. Zielińska (red.), 145–158. Warszawa: Zakład Wydawniczy Nomo.
Shenton Jamie E. 2020. “Divided we tweet: The social media poetics of public online shaming”. Cultural Dynamics 32(3): 170–195. https://doi.org/10.1177/0921374020909516.
Simmel Georg. 2007. O filozofii kultury. Pojęcie i tragedia kultury. W: Filozofia kultury. Wybór esejów, G. Simmel, tłum. W. Kunicki, 29–30. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Szahaj Andrzej. 2010. E pluribus unum?: Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności. Kraków: Universitas.
Thiele Martina. 2021. “Political correctness and Cancel Culture – a question of power!”. Journalism Research 4(1): 50–57. https://doi.org/10.1453/2569-152X-12021-11282-en.
Tilly Charles. 2003. The politics of collective violence. Cambridge: Cambridge University Press.
Turner Graeme. 2010. Ordinary people and the media: The demotic turn. London: Sage.
Veil Shari R., Damion Waymer. 2021. “Crisis narrative and the paradox of erasure: Making room for dialectic tension in a cancel culture”. Public Relations Review 47(3). https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2021.102046 [access: 20.10.2021].
Waani Maxin Sydney, J.A. Wempi. 2021. “Cancel culture as a new social movement”. American Journal of Humanities and Social Sciences Research (AJHSSR) 5(7): 266–270. https://www.ajhssr.com/wp-content/uploads/2021/07/ZF2157266270.pdf [access: 20.11.2021].
Waymer Damion, Robert L. Heath. 2019. “The public relations paradox of erasure: Damnatio memoriae as public relations strategy and tactic”. Public Relations Review 45(3). https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2019.04.011 [access: 14.11.2021].
Wróbel Szymon. 2012. „Efekt interpelacji”. Teksty Drugie 3(135): 22–33.
Wynn Natalie. 2020. Canceling. https://www.youtube.com/watch?v=OjMPJVmXxV8 [access: 20.08.2021].