Historie z potencjałem, czyli storytelling w kierowaniu szkołą jako organizacją uczącą się

Autor

  • Bożena Tołwińska Uniwersytet w Białymstoku

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.3/3

Słowa kluczowe:

organizacja ucząca się, szkoła jako organizacja ucząca się, kierowanie szkołą, storytelling, potencjał opowieści

Abstrakt

Przedmiotem podjętej analizy jest potencjał opowieści (storytellingu) w pracy kierowniczej. Głównym celem artykułu jest przedstawienie storytellingu w roli metody wspomagającej kształtowanie kultury szkoły jako organizacji uczącej się, a także zainspirowanie do dostrzeżenia i wypróbowania potencjału opowieści w procesie kierowania placówką edukacyjną. W świetle nieustannie dokonujących się w świecie zmian zachodzi potrzeba głębokiej reorganizacji modelu szkoły – od instytucji nauczającej do uczącej się. Podstawowym założeniem procesu kierowania organizacją uczącą się jest rozwijanie współpracy opartej na otwartej komunikacji polegającej na ujawnianiu i uzgadnianiu różnych punktów widzenia, akceptacji odmiennej percepcji zachodzących zdarzeń, praktykowaniu krytycznej refleksji w celu zmiany i doskonalenia codziennych praktyk w uczących się społecznościach. W szkołach rozwijających się w kierunku organizacji uczących się nabiera znaczenia współtworzenie wizji przez wszystkie podmioty oraz wdrażanie zmian niezbędnych do uzyskania wspólnie wypracowanych wartości. W tekście podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: Jakie walory storytellingu mogą być wykorzystane we wsparciu działań kierowniczych zmierzających do kształtowania kultury placówki edukacyjnej jako organizacji uczącej się? Przedstawiono przy tym w syntetycznym ujęciu uniwersalny charakter opowieści oraz możliwości wykorzystania jej w praktyce kierowania szkołą.

Bibliografia

Archer S. Margaret. 2013. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. tłum. A. Dziuban. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Auvinen Tommi, Anna-Maija Lämsä, Teppo Sintonen, Tuomo Takala. 2013. “Leadership manipulation and ethics in storytelling”. Journal of Business Ethics 116(2): 415–431. https://doi.org/10.1007/s10551-012-1454-8.

Baker M. Edward. 2002. Uwolnić się z pułapki pomiaru. W: Piąta dyscyplina. Materiały dla praktyka. Jak budować organizację uczącą się. P.M. Senge, A. Kleiner, C. Roberts, R.B. Ross, B.J. Smith, 525–528. tłum. G. Łuczkiewicz. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.

Batko Roman. 2013. Golem, awatar, midas, złoty cielec. Organizacja publiczna w płynnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.

Biały Kamila. 2015. Opowieści biograficzne. W: Metody badawcze w zarządzaniu humanistycznym. M. Kostera (red.), 71–80. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.

Biesta Gert. 2009. “Good education in an age of measurement: On the need to reconnect with the question of purpose in education”. Educational Assessment Evaluation and Accountability 21(1): 33–46. https://doi.org/10.1007/s11092-008-9064-9.

Blumer Herbert. 2007. Interakcjonizm symboliczny. tłum. G. Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Chesi Paola, Cristina Godio, Ana Barroca, Laura Malita, Yvor Broer, Tharrenos Bratitsis, Emilia Szczygielska, Raul Gonzalez. 2013. T-STORY – Storytelling applied to training. In: The Future of Education, Conference Proceedings 2013. Florenta: Libreriauniversitaria.it Edizioni. tstory_report.pdf (istud.it) [dostęp: 10.09.2023].

Cywiński Aleksander, Kalina Kukiełko-Rogozińska, Krzysztof Tomanek. 2021. „Opowieść”. Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN 1(15): 5–9. https://doi: 10.15290/parezja.2021.15.01.

Czarniawska Barbara. 2010. Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań. Warszawa: Poltext.

Dalin Per, Hans G. Rolff, Bab Kleekamp. 1997. Przyszłość szkolnictwa. W: Współczesne trendy i koncepcje w zarządzaniu oświatą. Antologia I. D. Elsner (red.), 37–68. Radom: Instytut Technologii Eksploatacji.

Daradkeh K. Mohammad. 2021. “An empirical examination of the relationship between data storytelling competency and business performance: The mediating role of decision-making quality”. Journal of Organizational and End User Computing 33(5): 42–73. https://doi.org/10.4018/JOEUC.20210901.oa3.

di Furia Marco, Nicholas Nicoli, Özgur Y. Akyar, Martina Rossi. 2022. Storytelling practice in sectors of education, psychology, communication, marketing: A narrative review. In: Psychology, learning, technology. Communications in computer and information science. P. Limone, R. Di Fuccio, G.A. Toto (eds.), 41–62. Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-031-15845-2_3.

Dróżka Wanda. 2019. „Wychowanie do człowieczeństwa – jako przesłanie starszego pokolenia nauczycieli – w świetle ich pamiętników 2016”. Rocznik Pedagogiczny 42: 13–35. https://doi.org/10.2478/rp-2019-0002.

Dumont Hanna, David Istance. 2013. Analiza i tworzenie środowisk uczenia się XXI wieku. W: Istota uczenia się. Wykorzystywanie wyników badań w praktyce. H. Dumont, D. Istance, F. Benavides (red.), 35–59. tłum. Z. Janowska. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Elias Norbert. 2008. Społeczeństwo jednostek. tłum. J. Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Elsner Danuta. 2015. Od „ja tu rządzę” do „zróbmy to razem”. O dzieleniu się przywództwem. W: Przywództwo edukacyjne. Zaproszenie do dialogu. G. Mazurkiewicz (red.), 53–74. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Filipiak Ewa. 2012. „«Produkty» kultury uczenia się uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum”. Forum Oświatowe 1(46): 159–183.

Fullan Michael. 2006. Odpowiedzialne i skuteczne kierowanie szkołą. tłum. K. Kruszewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Fullan Michael, Maria Langworthy. 2014. A rich seam: How new pedagogies find deep learning. Londyn: Pearson. www.michaelfullan.ca/wp‑content/uploads/2014/01/3897.Rich_Seam_web.pdf [dostęp: 25.09.2023].

Gabriel Yiannis. 2000. Storytelling in organizations: Facts, fictions, fantasies. Oxford: Oxford University Press.

Gkoutsioukosta Zisoula, Venetia Apostolidou. 2023. “Building learning communities through digital storytelling”. Social Sciences 12(10): 541. https://doi.org/10.3390/socsci12100541.

Gołębniak D. Bogusława. 2019. Szkoła wspomagająca rozwój. W: Pedagogika. T. 2. Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), 96–122. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hammerschmidt Ulrich. 2015. Ucząca się szkoła? Uczący się nauczyciele! Próba refleksji krytycznej i punkt wyjścia do rekonstrukcji. W: Ucząca się szkoła. Od rozwoju jednostek do rozwoju wspólnoty. G. Mazurkiewicz (red.), 25–38. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Harris Alma, Michelle Jones. 2018. “Leading schools as learning organizations”. School Leadership & Management 38(4): 351–354. https://doi.org/10.1080/13632434.2018.1483553.

Garvin A. David. 1998. “Building a learning organization”. Harvard Business Review 71(4): 78–91.

Hatch Mary Jo. 2002. Teoria organizacji. tłum. P. Łuków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Heath Chip, Dan Heath. 2020. Przyczepne historie. Dlaczego niektóre treści przykuwają uwagę, a inne zostają zapomniane. tłum. M. Malcherek. Warszawa: MT Biznes.

Jacyno Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Jun Jin, Kate Siegrist, Daniel Weinshenker. 2022. “Evaluation of nurses’ experiences with digital storytelling workshop: New way to engage, connect, and empower”. Journal of Nursing Management 30(5): 1317–1323. https://doi.org/10.1111/jonm.13619.

Kiełtyka Leszek. 2016. „Rola menedżera we współczesnych organizacjach”. Przegląd Organizacji 8 (919): 4–10.

Khdour Naser, Roberta Fenech, Priya Baguant, Fazli Wahid. 2023. “The power of organizational storytelling: The story of a company in times of transformation”. Corporate Governance and Organizational Behavior Review 7(3): 204–210. https://doi.org/10.22495/cgobrv7i3p16.

Kociatkiewicz Jerzy, Monika Kostera. 2013. „Zarządzanie humanistyczne: Zarys programu”. Problemy Zarządzania 11/4: 9–19.

Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. 2011. Raport Polska 2050. http://rp2050.czasopisma.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=271: raport‑polska-2050&catid=103:wydania&Itemid=228 [dostęp: 25.09.2023].

Kools Marco, Louise Stoll. 2016. “What makes a school a learning organisation?”. OECD Education Working Papers 137. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/5jlwm62b3bvh‑en.

Kostera Monika. (red.). 2011. Etnografia organizacji. Badania polskich firm i instytucji. Sopot: GWP.

Kostera Monika. 2015. Collage narracyjny. W: Metody badawcze w zarządzaniu humanistycznym. M. Kostera (red.), 81–91. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.

Kożuch Barbara. 2009. „Zmiany w formach zatrudnienia administracji samorządowej szczebla podstawowego”. Zarządzanie Publiczne 1(5): 33–44.

Lasocińska Kamila. 2018. „Metoda storytelling – opowiadanie narracyjne w wychowaniu do wartości”. Hejnał Oświatowy 8–9: 15–18.

Maclean Mairi, Charles Harvey, Robert Chia. 2012. “Sensemaking, storytelling and the legitimization of elite business careers”. Human Relations 65(1): 17–40. https://doi.org/10.1177/0018726711425616.

Malewski Mieczysław. 2010. Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Mikiewicz Piotr. 2016. Socjologia edukacji. Teorie, koncepcje, pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mills Sara. 1997. Kierowanie zespołami w procesie wprowadzania zmian. W: Współczesne tendencje w kierowaniu zmianą edukacyjną. Antologia II. D. Ekiert‑Grabowska (red.), 179–208. Radom: Instytut Technologii Eksploatacji.

Morgan Gareth. 1997. Obrazy organizacji. tłum. Z. Wiankowska‑Ł adyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Morgan Gareth. 2001. Wyobraźnia organizacyjna. Nowe sposoby postrzegania, organizowania i zarządzania. tłum. Z. Wiankowska‑Ł adyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Napiórkowski Marcin. 2022. Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby ratować świat. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Nosrati Fariba, Brian Detlor. 2022. “The power of stories for impression management: evidence from a city cultural digital storytelling initiative”. Information Technology & People 35(4): 1410–1427. https://doi.org/10.1108/ITP06-2020-0400.

OECD. 2016. What makes a school a learning organisation? A guide for policy makers, school leaders and teachers. http://www.oecd.org/education/school/school‑learning-organisation.pdf [dostęp: 30.09.2023].

OECD. 2018. Developing schools as learning organisations in Wales, implementing education policies, Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264307193-en [dostęp: 30.09.2023].

Olejniczak Karol, Jakub Rok, Adam Płoszaj. 2012. Organizacyjne uczenie się i zarządzanie wiedzą – przegląd koncepcji. W: Organizacje uczące się. Model dla administracji publicznej. K. Olejniczak (red.), 61–107. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Ottaviani Dorotea, Cecilia De Marinis, Alice Buoli. 2022. “Storytelling as a multidimensional pedagogical tool in practice-based doctoral training for design disciplines”. Archnet-IJAR. https://doi.org/10.1108/ARCH-02-2022-0026.

Pasieczny Jacek, Tomasz Rosiak. 2021. W kierunku organizacji uczącej się. Transformacja organizacyjna na przykładzie jednostki administracji publicznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Piątkowska Agnieszka. 2021. Przywództwo w świecie VUCA. Jak być skutecznym liderem w niepewnym środowisku. Gliwice: One Press.

Potulicka Eugenia. 2014. Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych. Od Ronalda Reagana do Baracka Obamy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Potulicka Eugenia, Joanna Rutkowiak. 2010. Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Rajchelt Magdalena. 2013. „Role menedżera w organizacji uczącej się”. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 310: 224–232.

Senge M. Peter. 1990. The fifth discipline. The art and practic of the learning organization. New York: Currency Doubleday.

Senge M. Peter. 2006. Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. tłum. H. K orolewska‑Mróz. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.

Shiri Ali, Deanna Howard, Sharon Farnel. 2021. “Indigenous digital storytelling: digital interfaces supporting cultural heritage preservation and access”. The International Information & Library Review 54(2): 1–22. https://doi.org/10.1080/10572317.2021.1946748.

Silina-Jasjukevica Gunta, Agnese Lastovska, Svetlana Surikova, Kaulens Oskars, Inga Linde, Inese Lūsēna-Ezera. 2023. “Education policy institutions’ comprehension of the school as a learning organisation approach: A case study of Latvia”. Education Sciences 13(9): 1–20. https://doi.org/10.3390/educsci13090907.

Stark Johannes, Julia A.M. Reif, Tom Schiebler. 2022. “What leaders tell and employees hear – An intention-perception model of storytelling in leadership”. Organization Management Journal 19(2): 72–83. https://doi.org/10.1108/OMJ-02-2021-1156.

Sułkowski Łukasz. 2013. „Interpretatywne rozumienie kultury w naukach o zarządzaniu”. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi 2: 107–122.

Sułkowski Łukasz. 2020. Kultura organizacyjna od podstaw. Łódź: Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk.

Śliwerski Bogusław. 2015. Nauczyciele w gorsecie MENskich regulacji. W: Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej. H. Kwiatkowska (red.), 57–83. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Tołwińska Bożena. 2018. Teacher team’s maturity as the basis for a learning school. In: Teacher education policy and practice. International perspectives and inspirations. Key Concepts Series t. 1. M. Attard‑Tonna, J. Madalińska‑Michalak (eds.), 194–215. Warszawa: Foundation for the Development of the Education System.

Tołwińska Bożena. 2021. Kierowanie szkołą jako organizacją uczącą się. Studium przypadków. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Vivek Ramakrishnan, Yogarajah Nanthagopan. 2023. “Storytelling as a qualitative approach for organizational management”. European Journal of Management Issues 31(2): 113–122. https://doi.org/10.15421/192310.

Weick E. Karl. 2016. Tworzenie sensu w organizacjach. tłum. B. Czarniawska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wilson O. Antoinette. 2019. “The role of storytelling in navigating through the storm of change”. Journal of Organizational Change Management 32(3): 385–395. https://doi.org/10.1108/JOCM-12-2018-0343.

Yin K. Robert. 2015. Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i metody. tłum. J. Gilewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pobrania

Opublikowane

2024-09-13

Jak cytować

Tołwińska, B. (2024). Historie z potencjałem, czyli storytelling w kierowaniu szkołą jako organizacją uczącą się. Przegląd Socjologiczny, 73(3), 51–75. https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.3/3

Numer

Dział

ARTYKUŁY