Diobły, cierty i czechmóny. obraz diabła w gwarze Śląska Cieszyńskiego

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie i omówienie leksyki oraz frazematyki gwarowej Śląska Cieszyńskiego związanej z diabłem oraz próba ukazania językowego obrazu diabła na podstawie wybranych frazemów. Praca została podzielona na dwie części. Pierwsza dotyczy leksyki związanej z diabłem. Wymienione zostały w niej nadane mu imiona i nazwy służące do jego opisu wraz z podaniem wszystkich występujących w regionie wariantów, a także wskazaniem etymologii i motywacji w przypadku tych, w których było to możliwe. Druga część koncentruje się na materiale frazematycznym. Na podstawie wyekscerpowanych ze źródeł porównań, przysłów, sentencji i pozostałych połączeń wyrazowych nakreślony został językowy obraz diabła w regionalnej kulturze: jakie cechy (wyglądu i charakteru) są mu przypisywane, czym się zajmuje, czego się boi, w jakiej relacji pozostaje z poszczególnymi elementami otaczającego człowieka świata. Omówione zostały także wyrażenia ekspresywne, w których wezwanie diabła pełniło wyłącznie funkcję intensyfikującą