The Category of Space in Adaptation Studies. Representation of Social Peripheries in „Sąsiady” (by Adrian Markowski and Grzegorz Królikiewicz)

Authors

  • Robert Birkholc Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Instytut Literatury Polskiej, Poland

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2023/66.2/7

Keywords:

film adaptation; space; social peripheries; representation; narratology

Abstract

The article is devoted to the category of space in adaptation studies. As the author argues, it is necessary to develop transdisciplinary tools that link formalistic and cultural approaches in comparative studies. The author proposes to use spatial properties such as center-periphery, internal-external, open-closed, as analytical tools in studies of space that can break the above divisions. As he argues, these notions should be treated in research not only as textual qualities, but also as conceptual frameworks triggering many different associations and discourses. The text that shows the benefits of using these analytical tools are Sąsiady, a collection of short stories by Adrian Markowski, and its film adaptation by Grzegorz Królikiewicz. Creating a representation of people from the social peripheries, the director makes significant changes in relation to the literary text. Królikiewicz tries to make a viewer take a different look at the social peripheries. Various formal experiments serve this purpose, above all the play with space, which is at the same time a play with social discourses. The author characterizes center-periphery, internal-external, open-closed relationships in both texts. He not only points out differences between literary and film text but shows how both media can think “about space” and think “through space.”

References

Adrian Markowski o książce i filmie „Sąsiady” (2014), z Adrianem Markowskim rozm. P. Siwek, Poranek Dwójki, Polskie Radio, www.polskieradio.pl/8/404/artykul/1393410,sasiady-pudziana-w-filmie-dopisali [dostęp: 19.07.2023].

Andrews Eleanor (2014), Narrative Space in the Films of Nanni Moretti, Fairleigh University Press, Madison/Teaneck.

Bal Mieke (2012), Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, przekład zbiorowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Bauman Zygmunt (2012), Straty uboczne. Nierówności społeczne w epoce globalizacji, przeł. J. Hunia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Bordwell David (1985), Narration in the Fiction Film, The University of Wisconsin Press, Madison.

Chabrajska Dorota (2013), O styku przestrzeni publicznej z prywatną, „Ethos” nr 4(104).

Chatman Seymour (1980), Story and Discourse. Narrative Structure in Fiction and Film, Cornell Univesristy Press, Ithaca/Londyn.

Elliott Kamilla (2014), Rethinking Formal-Cultural and Textual-Contextual Divides in Adaptation Studies, „Literature/Film Quarterly” nr 4(42).

Gegisian, Aikaterini (2014), The Essay Film and Space: The Essayistic Filmic Space as a Location of Thought, University of Westminster [niepublikowana praca doktorska], https://westminsterresearch.westminster.ac.uk/download/489808b586a3365a9f0c4846d2fca-199a90ec7dfa0883c7586f06073f8c5a64b/1010319/Aikaterini_GEGISIAN_2014.pdf [dostęp: 24.10.2023].

Głowiński Michał (1994), Labirynt, przestrzeń obcości [w:] M. Głowiński, Mity przebrane. Dionizos — Narcyz — Prometeusz — Marchołt — labirynt, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Jałowiecki Bohdan (2010), Społeczne wytwarzanie przestrzeni, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Korczarowska Natasza (2007), Ojczyzny prywatne. Mitologia przestrzeni w twórczości Tadeusza Konwickiego, Jana Jakuba Kolskiego, Andrzeja Kondratiuka, Rabid, Kraków.

Królikiewicz Grzegorz (1992), Przestrzeń filmowa poza kadrem [w:] G. Królikiewicz, Off czyli hipnoza kina, Łódzki Dom Kultury, Łódź.

Królikiewicz Grzegorz (2010a), Recenzja Grzegorza Królikiewicza z „Sąsiadów” Adriana Markowskiego, „Ha!art” nr 32.

Królikiewicz Grzegorz (2010b), Bagno behawioralne. O projekcie „Sąsiadów” Grzegorza Królikiewicza według prozy Adriana Markowskiego, „Ha!art” nr 32.

Królikiewicz Grzegorz (2014), Podszewka naszego życia, rozm. P. Kletowski, „Kino” nr 49.

Kuśmierczyk Seweryn (2015), Wprowadzenie. Analiza antropologiczno-morfologiczna dzieła filmoznawczego jako praktyka filmoznawcza [w:] Antropologia postaci w dziele filmowym, red. S. Kuśmierczyk, Czuły Barbarzyńca, Warszawa.

Kwarcińska Katarzyna (2017), Centra i peryferie jako rama analityczna i pojęciowa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” nr 3(963).

Lefebvre Henri (2010), The Production of Space, przeł. D. Nicholson-Smith, Malden, Oxford, Carlton.

Locating the Moving Image. New Approaches to Film and Place (2014), red. J. Hallam, L. Roberts, Indiana University Press, Bloomington/Indianopolis.

Markiewicz Henryk (1984), Czas i przestrzeń w dziele literackim [w:] H. Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Markowski Adrian (2015), Sąsiady, Prószyński Media, Warszawa.

Miczka Tadeusz, Ostrowska Elżbieta (1998), Przestrzeń [w:] Słownik pojęć filmowych, T. 9: Ruch, czas, przestrzeń, montaż, red. T. Miczka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Ostrowska Elżbieta (2000), Przestrzeń filmowa, Rabid, Kraków.

Piotrowska Anita (2015), Dziki kraj Polska, „Tygodnik Powszechny” nr 13.

Ryan Marie-Laure (2012), Space [w:] The Living Handbook of Narratology, www-archiv.fdm.uni-hamburg.de/lhn/node/55.html [dostęp: 7.07.2023].

Ryan Marie-Laure, Foote Kenneth E., Azaryahu Maoz (2016), Narrating Space/Spatializing Narrative. Where Narrative Theory and Geography Meet, Ohio State University Press, Ohio.

Rybicka Elżbieta (1997), Labirynt: temat i model kontstrukcyjny. Od Berenta do młodej prozy, „Pamiętnik Literacki” z. 3.

Rybicka Elżbieta (2015), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, TAiWPN Universitas, Kraków.

Sadowska Małgorzata (2015), Ballada o bożym wojowniku, „Newsweek” nr 13.

Sąsiady (2014), reż. Grzegorz Królikiewicz, Studio Filmowe Kadr.

Sławiński, Janusz (1978), Przestrzeń w literaturze: elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości [w:] Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.

Williams James (2013), Space and being in contemporary French cinema, Manchester University Press, Manchester–Nowy Jork.

Witosz Bożena (2018), Centrum — prowincja, peryferie, marginesy: wędrówka pojęć w świecie dyskursów, znaczeń i aksjologii [w:] Wędrówka, podróż, migracja: w języku i kulturze, red. E. Biłas-Pleszak, J. Przyklenk, A. Rejter, K. Sujkowska-Sobisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Wysłouch Seweryna (2009/2010), Przestrzeń jako kategoria transdyscyplinarna, „Estetyka i Krytyka” nr 17–18.

Żyto Kamila (2010), Strategie labiryntowe w filmie fikcji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Downloads

Published

2023-11-15

How to Cite

Birkholc, R. (2023). The Category of Space in Adaptation Studies. Representation of Social Peripheries in „Sąsiady” (by Adrian Markowski and Grzegorz Królikiewicz). Zagadnienia Rodzajów Literackich The Problems of Literary Genres, 66(2), 87–101. https://doi.org/10.26485/ZRL/2023/66.2/7

Issue

Section

Issue Theme — Articles