Anti-utopia: A Genre that Never Was
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.4/1Keywords:
anti-utopia, utopia, eutopia, dystopia, utopian studies, utopianism, Polish utopian studiesAbstract
The article collects a number of recent (and not-so-recent) arguments together against the common Polish usage of the term “anti-utopia” as synonymous with “dystopia” or, more often, as a name for a specifically defined genre which introduction requires producing confusing differentiations based on the degree of satire, criticism, or the lack of thereof in the fantastic extrapolation. The main thesis of the text comes from an observation that such scholarship seems to neglect a widely acknowledged discrepancy between utopia as a narrative or a world and utopianism as a transformative idea — which results in erroneous genological attribution of works famous inasmuch as George Orwell’s Nineteen Eighty-Four. To support the thesis, the article follows up with a series of etymological, philological, philosophical, and logical arguments in favour of using a term “dystopia” to denote any kind of narrative or world that deconstructs eutopian idealism, and reserving the predicate “anti-utopian” for a sociological critique of failed transformative efforts in society and philosophy.
Downloads
References
Atkinson Geoffroy (1920), The Extraordinary Voyage in French Literature Before 1700, Colum¬bia UP, New York.
Baltrušaitis Jurgis (2009), Anamorfozy albo Thaumaturgus opticus, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Beekes Robert S. (2010), Etymological Dictionary of Greek, Brill, Leiden.
Berington Thomas (1719), News from the Dead: or, the Monthly Packet of True Intelligence from the Other World. Written by Mercury, J. Morphew, London.
Bishop Malcolm (2005), Ambrosius Holbein’s Memento Mori Map for Sir Thomas More’s Uto¬pia: The Meanings of a Masterpiece of Early Sixteenth Century Graphic Art, „British Dental Journal” 199 (2).
Blaim Artur (2013), Gazing in Useless Wonder: English Utopian Fictions, 1516–1800, Peter Lang UK, Oxford.
— (2016), Utopian Studies in Poland: A Preliminary Survey, „Utopian Studies” 27 (2).
Booker M. K. (2014), Historical Dictionary of Science Fiction in Literature, Rowman & Little¬field Publishers, Lanham.
Brzóstowicz-Klajn Monika (2012), Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli Utopia i utopij¬ność w polskim socrealizmie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Budakov Vesselin M. (2010), Dystopia: An Earlier Eighteenth-Century Use, „Notes and Queries” 57 (1).
— (2011), Cacotopia: An Eighteenth-Century Appearance in News from the Dead (1715), „Notes and Queries” 58 (3).
Burzyńska Anna (2006), Anty-teoria literatury, Universitas, Kraków.
— (2013), Dekonstrukcja, polityka i performatyka, Universitas, Kraków.
Claeys Gregory (2010), The Origins of Dystopia: Wells, Huxley and Orwell [w:] The Cambridge Companion to Utopian Literature, ed. Claeys G., Cambridge UP, Cambridge.
Cuddon John Anthony (2013), A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, 5th edn., Wiley-Blackwell, Hoboken.
Czaplińska Joanna (1998), Zniewalanie umysłu: Dystopia w czeskiej literaturze współczesnej, „Zeszyty Naukowe Slavica Stetinensia” (6).
Deleuze Gilles (1978), Po czym rozpoznać strukturalizm? [w:] Drogi współczesnej filozofii, red. Siemek M.J., Czytelnik, Warszawa.
Desiderius Erasmus (2016), The Correspondence of Erasmus. Letters 594–841 (1517–1518), University of Toronto Press, Toronto.
Dróżdż Andrzej (2009), Od liber mundi do hipertekstu: Książka w świecie utopii, Biblioteka Analiz, Warszawa.
Fitting Peter (2010), Utopia, Dystopia and Science Fiction [w:] The Cambridge Companion to Utopian Literature, ed. Claeys G., Cambridge UP, Cambridge.
Flugt Cecilie (2017), Theorizing Fantasy: Enchantment, Parody, and the Classical Tradition [w:] Classical Traditions in Modern Fantasy, eds. Rogers B.M., Stevens B.E., Oxford UP, Oxford.
Fukuyama Francis (2003), Our Posthuman Future: Consequences of the Biotechnology Revolution, Farrar, Straus and Giroux, New York.
Głowiński Michał (2005), Antyutopia [w:] Słownik terminów literackich, red. Głowiński M., Za¬kład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Gomel Elana (2014), Narrative Space and Time: Representing Impossible Topologies in Literature, Routledge, New York.
Goreniowa Anna (1970), Funkcje ideologiczne narracyjnej formy utopii [w:] Literatura i metodo¬logia, red. Trzynadlowski J., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Griener Pascal, Bätschmann Oskar (2013), Hans Holbein: Revised and Expanded Second Edi¬tion, Reaktion Books, London.
Hutcheon Linda (1987), Metafictional Implications for Novelistic Reference [w:] On Referring in Literature, eds. Whiteside A., Issacharoff M., Indiana UP, Bloomington.
Hutchison Ray (2010), Encyclopedia of Urban Studies, Sage, Los Angeles.
Jarzębski Jerzy (1983), Science fiction a polityka — wersja Stanisława Lema, „Pamiętnik Literac¬ki” 74 (2).
Juszczyk Andrzej (2014), Stary, wspaniały świat: O utopiach pozytywnych i negatywnych, Wy¬dawnictwo U J, Kraków.
Kłosiński Michał (2018), Hermeneutyka gier wideo: Interpretacja, immersja, utopia, Wydawnic¬two IBL PAN, Warszawa.
Kochan Jerzy (2008), Czy utopia jest utopią? [w:] Spotkania z utopią w XXI wieku, red. Żuk P., Oficyna Naukowa, Warszawa.
Köster Patricia (1983), Dystopia: An Eighteenth Century Appearance, „Notes & Queries” 30 (1).
Kowalik Justyna A. (2014), Senatulus sive Gynajkosynedrion — utopia, inversus mundi, satyra na współczesność? Poglądy Erazma z Rotterdamu na rządy kobiet, „Wielogłos” (21).
Kowalska Aniela (1987), Od utopii do antyutopii, WSiP, Warszawa.
Kwapień Maria (1972), The Anti-Utopia as Distinguished from Its Cognate Literary Genres in Modern British Fiction, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 14 z. 2 (27).
Levitas Ruth (2013), Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society, Palgrave Mac¬millan, Basingstoke.
Maj Krzysztof M. (2014a), Eutopie i dystopie: Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozo-ficznoliterackiej, „Ruch Literacki” 2 (323).
— (2014b), Kłamstwo założycielskie. Dystopie wobec problemu mediatyzacji prawdy [w:] (Nie) prawda w literaturze i sztuce, red. Słowik C., Dobrowolska A., Siedlecka M., Wydaw¬nictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
— (2014c), Utopia, czyli tam i z powrotem. O założeniach światotwórczych narracji eu- i dystopij¬nych, „Wielogłos” (21).
— (2016), Deconstructing Utopia [w:] More After More: Essays Commemorating the Five-Hun¬dredth Anniversary of Thomas More’s Utopia, red. Olkusz K., Kłosiński M., Maj K.M., Ośro¬dek Badawczy Facta Ficta, Kraków.
Migasiński Jacek (2014), W stronę metafizyki. Nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
More Thomas (1954), Utopia, Pax, Warszawa.
Moylan Tom (2000), Scraps of the Untainted Sky: Science Fiction, Utopia, Dystopia, Westview Press, Boulder.
Niewiadowski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni (1991), Leksykon polskiej literatury fantastyczno¬naukowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Olkusz Ksenia (2018), Utopia [w:] Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdo¬ta, etymologia, red. Kadłubek Z., Mytych-Forajter B., Nawarecki A., Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Ostrowski Witold (2006), Antyutopia [w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. Gaz¬da G., Tynecka-Makowska S., Universitas, Kraków.
Parrish John M. (1997), A New Source for More’s Utopia, „The Historical Journal” 40 (2).
Pordzik Ralph (2001), Nationalism, Cross-Culturalism, and Utopian Vision in South African Uto¬pian and Dystopian Writing 1972–92, „Research in African Literatures” 32 (3).
Pułka Leszek (2006), Antyutopia [w:] Słownik literatury popularnej, red. Żabski T., Wydawnic¬two UWr, Wrocław.
Sargent Lyman T. (1975), Utopia — The Problem of Definition, „Extrapolation” 16 (2).
— (1994), The Three Faces of Utopianism Revisited, „Utopian Studies” 5 (1).
— (2016), In Defense of Utopia, „Diogenes” 53 (1).
Scribner Bob (2008), Reformation, Carnival and the World Turned Upside‐down, „Social Hi¬story” 3 (3).
Soukhanov Anne H. (2016), The American Heritage Dictionary of the English Language, Ho¬ughton Mifflin, Boston.
Striedter Jurij (1982), Journeys through Utopia: Introductory Remarks to the Post-Revolutionary Russian Utopian Novel, „Poetics Today” 3 (1).
Szacki Jerzy (1980), Spotkania z utopią, Iskry, Warszawa.
Turner Baptist N. (1782), Candid Suggestions in Eight Letters to Soame Jenyns, Esq., on the re¬spective Subjects of his Disquisitions, Lately Published, With some remarks on the answerer of his Seventh Disquisition, Respecting the Principles of Mr. Locke, Harrod, London.
Waldenfels Bernhard (2002), Topografia obcego: Studia z fenomenologii obcego, przekł. J. Sidorek, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Watkins Calvert (ed.) (2000), The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots, Ho¬ughton Mifflin, Boston.
Wojtczak Dariusz (1994), Siódmy krąg piekła: Antyutopia w literaturze i filmie, Dom Wydawni¬czy Rebis, Poznań.
Wuthnow Robert (2013), The Encyclopedia of Politics and Religion, Taylor and Francis, Hoboken.
Younge Lewis H. (1747), Utopia: or, Apollo’s Golden Days, George Faulkner, Dublin.
Żurowski Sebastian (2006), Negatywne prefiksy polszczyzny, „Linguistica Bidgostiana” 3.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
