Polszczyzna kresowa na ekranie – analiza jakościowa filmowych wykładników stylizacji w serialu "Boża podszewka" w reżyserii Izabelli Cywińskiej

Klaudia Abucewicz

doi:10.26485/RKJ/2022/70/1

Klaudia Abucewicz Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki https://orcid.org/0000-0001-7612-2985

DOI: https://doi.org/10.26485/RKJ/2022/70/1

Słowa kluczowe: Kresy Północno-Wschodnie, dialekt północnokresowy, stylizacja

Abstrakt

Artykuł dotyczy problemu dialektyzacji w serialu Izabelli Cywińskiej Boża podszewka. Przeanalizowano w nim wykładniki językowe występujące na płaszczyźnie fonetyki, fleksji, słowotwórstwa i składni w 15 odcinkach serii. W badaniach, obok wskazania cech dialektu północnokresowego, zwrócono uwagę także na występowanie w dialogach bohaterów serialu cech innych polskich dialektów.

Bibliografia

Cywińska Izabella, 2015, Dziewczyna z kamienia, Wydawnictwo Agora, Warszawa.

Czarnecka Katarzyna, 2016, Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową, „Linguistica Copernicana”, nr 13, s. 365–377.

Dubisz Stanisław, 1996, O stylizacji językowej, „Język Artystyczny”, t. X, s. 11–23.

Grek-Pabisowa Iryda, Ostrówka Małgorzata, Jankowiak Mirosław, 2017, Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Jaroszewicz Antonina, 2018, Percepcja filmowej polszczyzny kresowej w serialu „Boża podszewka” przez widzów pochodzących i niepochodzących z Polski, w: E. Wierzbicka-Piotrowska, red., Dialog pokoleń w języku i językoznawstwie, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 303–312.

Karaś Halina, 2002, Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Wydawnictwo Aušra, Warszawa–Puńsk.

Karaś Halina, red., b.d., Dialekty i gwary polskie, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php (dostęp: 15.02.2022).

Koniusz Elżbieta, 2003, Boża podszewka w „Słowniku gwar polskich” Jana Karłowicza, w: A. Engelking, R. Huszcza, red., Pogranicza języków. Pogranicza kultur. Studia ofiarowane Elżbiecie Smułkowej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 127–130.

Kresa Monika, 2014, Janosik – gwara na szklanym ekranie?, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 22–41.

Kresa Monika, 2016a, Polszczyzna kresowa w filmie – analiza języka bohaterów „Samych swoich”, „Prace Filologiczne”, t. 68, s. 167–182.

Kresa Monika, 2016b, Stylizacja gwarowa w polskim filmie i serialu fabularnym – próba zakreślenia obszaru badawczego. Część I . Dialekt mazowiecki, „Prace Filologiczne”, t. 69, s. 239–267.

Kresa Monika, 2017, Grzeczność językowa członków rodziny i familii Jurewiczów – bohaterów „Bożej podszewki” Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz (system adresatywny), „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 59–76.

Kresa Monika, 2019, Filmowa stylizacja gwarowa na przykładzie lwowskiego bałaku w polskich filmach fabularnych (1936–2012), Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Kresa Monika, 2021, Mileńki, rodnieńki – o kilku słowotwórczych osobliwościach języka bohaterów „Bożej podszewki” Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz na tle innych wykładników stylizacji kresowej powieści, w: T. Korpysz, A. Kozłowska, red., Język pisarzy: problemy gramatyki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 111–124.

Kurzowa Zofia, 1993, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Wydawnictwo Universitas, Kraków.

Sawaniewska-Mochowa Zofia, Zielińska Anna, 2007, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach północno-wschodnich Rzeczypospolitej. Ginąca część kultury europejskiej, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy – Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Sicińska Katarzyna, 2020, O statusie i nazewnictwie odmian języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich, „Prace Filologiczne”, t. 75/2, s. 237–262.

Słownik języka polskiego PWN, b.d., https://sjp.pwn.pl/sjp/ (dostęp: 15.02.2022).