"Ile batów dostałeś na fortepianie?" – O neosemantyzmach odzwierciedlających rzeczywistość obozu koncentracyjnego na Majdanku

Abstrakt

Artykuł dotyczy neosemantyzmów (neologizmów znaczeniowych), które powstały i którymi posługiwały się osoby przebywające w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Pierwszą część opracowania stanowi przybliżenie historii lagru KL Lublin (Majdanek) wraz z charakterystyką nieludzkich warunków egzystencji, jakie w nim panowały. Wyjaśniony został również termin lagerszpracha (język obozowy). Na język obozowy składają się zapożyczenia, neologizmy słowotwórcze i znaczeniowe oraz frazeologizmy. Scharakteryzowano również bazę materiałową, złożoną z tekstów pisanych i mówionych, opublikowanych i nieopublikowanych. Część zasadnicza pracy to przedstawienie i analiza neosemantyzmów używanych przez osadzonych na Majdanku. W celu lepszego zobrazowania lagrowej rzeczywistości jednostki zostały zaprezentowane w grupach tematycznych, które stanowiły: „nazwy osób”, „nazwy miejsc”, „nazwy tortur, kar i sposobów znęcania się nad więźniami”, „nazwy narzędzi tortur” oraz „nazwy odzieży”. Biorąc pod uwagę mechanizm neosemantyzacji, jednostki te powstawały na zasadzie metaforyzacji, metonimizacji lub poprzez zawężenie znaczenia. Neosemantyzmy stanowiły istotną część języka obozowego. Pełniły przede wszystkim funkcje nominacyjne. Poprzez te jednostki więźniowie wyrażali również swoje emocje, stosunek do osób, przedmiotów i otaczającej ich rzeczywistości obozowej.