Sztuka, partycypacja, estetyka

https://doi.org/10.26485/AI/2018/20/3

Abstrakt

_{Autorzy głównych koncepcji łączących sztukę z problematyką partycypacji używają w odniesieniu do swych teorii nazwy „estetyka”. Celem artykułu jest rozważenie, pod jakimi względami autorzy ci nawiązują do tradycyjnej problematyki estetycznej oraz jakim modyfikacjom ją poddają. Rozważania skoncentrowane są na trzech koncepcjach. W estetyce relacyjnej Nicolasa Bourriauda istotną rolę pełni pojęcie „formy” zmodyfikowane w taki sposób, żeby objąć nim stosunki międzyludzkie pojawiające się w związku z sytuacjami artystycznymi. W ten sposób odbiorcy i ich zachowania stają się częścią dzieł sztuki. W artykule zagadnienie to skonfrontowane jest z teorią „dzieła otwartego” Umberta Eco. Omówione są też, jako przykłady sztuki relacyjnej, wybrane dokonania Rirkrita Tiravanji, Felixa Gonazaleza-Torresa i Liama Gillicka. Estetyka dialogiczna Granta Kestera przedstawiona została jako przykład powiązania sztuki z partycypacją, w którym na pierwszy plan wysuwane jest doświadczenie i dominują wartości etyczne. Natomiast Claire Bishop uważa, że sztuka partycypacyjna prowadzi do konieczności daleko idących zmian w pojmowaniu estetyki. Nawiązując do koncepcji filozoficznej Jacquesa Rancièra twierdzi, że nierozstrzygalność doświadczenia estetycznego pociąga za sobą konieczność zakwestionowania sposobu zorganizowania świata. W związku z tym następujące w sztuce partycypacyjnej „dzielenie postrzegalnego” jest jednocześnie osądem politycznym. Angielska autorka akcentuje też nie harmonizację relacji międzyludzkich (zakładaną w estetyce relacyjnej), a antagonizm pozwalający wciąż na nowo zarysowywać i czynić przedmiotem debat problemy społeczne. Artykuł zamyka pytanie o to, czy estetyka relacyjna, dialogiczna i partycypacyjna otwiera nowe pole dla uprawiania refleksji estetycznej nadbudowywanej nad zjawiskami artystycznymi.}