Dwa pokolenia Polek o praktykach rodzinnych. Między ciągłością a zmianą
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.2/2Słowa kluczowe:
praktyki rodzinne, pokolenia, relacje rodzinne, rodziny w PolsceAbstrakt
Polskie rodziny doświadczają paradoksów wynikających z jednoczesnego dążenia do podtrzymywania ciągłości tradycji oraz pozostawania pod wpływem galopujących zmian społecznych. Zmienna wieku – czy szerzej: pokolenia – często uznawana jest za główną oś polaryzującą tzw. tradycyjne oraz nowe rodziny w Polsce. Mając na uwadze dokonującą się zmianę paradygmatyczną w socjologii rodzin, która mówi o przejściu od bycia rodziną do praktykowania rodziny, w artykule przyglądamy się porównawczo praktykom rodzinnym dwóch dorosłych pokoleń Polek na podstawie wyników badania jakościowego. Odpowiadamy na pytanie o to, jak dwa pokolenia realizują rodzinność w trzech obszarach, tak konkretnych rytuałów (śluby, święta), jak i codziennych działań. Analizowany materiał empiryczny został zgromadzony techniką indywidualnego wywiadu pogłębionego i pochodzi z badania „Tranzycja do macierzyństwa w trzech pokoleniach Polek. Międzygeneracyjne badanie podłużne” (GEMTRA). Tekst opiera się na pogłębionej, porównawczej i przekrojowej analizie 34 wywiadów (17 kobiet z dwóch pokoleń).
Bibliografia
Bella Leslie. 1992. The Christmas imperative: Leisure, family, and women’s work. Halifax, Nova Scotia: Fernwood Publishing.
Bengtson Vern, Roseann Giarrusso, Beth J. Mabry, Merril Silverstein. 2002. “Solidarity, conflict, and ambivalence: Complementary or competing perspectives on intergenerational relationships?”. Journal of Marriage and Family 64 (3): 568–576.
Boyd Carol J. 1989. „Mothers and daughters: A discussion of theory and research”. Journal of Marriage and Family 51(2): 291–301.
Bryceson Deborah, Ulla Vuorela (eds.) 2002. The transnational family. New European frontiers and global networks. New York: Berg.
Buler Marta, Paula Pustułka. 2017. “Gendered family practices and cultural diffusion in binational couples of Polish migrant women”. Special Issue, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny 4(166): 37–59.
Burrell Kathy. 2012. The objects of Christmas: The politics of festive materiality in the lives ofPolish immigrants. In: Moving subjects, moving objects: Migrant art, artefacts and emotional agency, M. Svašek (ed.), 55–74. Oxford: Berghahn.
CBO S. 2019. Rodzina – jej znaczenie i rozumienie. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_022 _19.PDF [dostęp: 05.04.2020].
Cheal David. 2002. Sociology of family life. London: Palgrave Macmillan.
Dermott Esther, Julie Seymour. 2011. Displaying families: A new concept for the sociology of family life. London: Palgrave Macmillan.
Edelman Hope. 1994. Motherless daughters: The legacy of loss. New York: Delta Trade Paperbacks.
Elder Glen H. Jr. 1994. “Time, agency, and social change”. Social Psychology Quarterly 57(1): 4–15.
Fetner Tina, Melanie Heath. 2016. “Do same-sex and straight weddings aspire to the fairytale? Women’s conformity and resistance to traditional weddings”. Sociological Perspectives 59(4): 721–742.
Finch Janet, Jennifer Mason. 1993. Negotiating family responsibilities. London: Routledge.
Finch Janet. 2007. “Displaying families”. Sociology 41(1): 65–81.
Gabb Jacqui. 2008. Researching intimacy in families. London: Palgrave Macmillan.
Giddens Anthony. 1992. The transformation of intimacy: Sexuality, love and eroticism in modern societies. Stanford: Stanford University Press.
GU S. 2019. Sytuacja demograficzna Polski do 2018 roku. Tworzenie i rozpad rodzin. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-polski-do-2018-rokutworzenie- i-rozpad-rodzin,33,2.html [dostęp: 24.07.2020]
Jamieson Lynn. 1998. Intimacy: Personal relationships in modern societies. Cambridge: Polity Press.
KnorrCetina Karin, Theodore R. Schatzki, Eike von Savigny. 2001. The practice turn in contemporary theory. London: Routledge.
Korolczuk Elżbieta. 2015. Między wolnym rynkiem a K ościołem. Obywatelstwo i rodzicielstwo w kontekście sporu o in vitro w Polsce. W: Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka, R.E. Hryciuk, E. Korolczuk (red.), 273–298. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Korolczuk Elżbieta. 2019. Matki i córki we współczesnej Polsce. Kraków: Universitas.
Kotlarska-Michalska Anna. 2017. „Dylematy towarzyszące realizacji zasad solidarności rodzinnej. Na podstawie relacji między pokoleniami w rodzinie”. Studia Socjologiczne 2(225): 167–188.
Lawler Steph. 2000. Mothering the self: Mothers, daughters, subjects. London: Routledge.
Lowinsky Naomi. 2000. Mothers of mothers and daughters: Reflections on the motherline. In: Mothers and daughters: Connection, empowerment, and transformation, A. O’Reilly, S. A bbey (eds.), 227–235. New York: Rowman & Littlefield.
Marody Mirosława, Anna Giza-Poleszczuk. 2004. Przemiany więzi społecznych: Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Scholar.
May Vanessa (ed.). 2011. Sociology of personal life. New York: Palgrave Macmillan.
McCarthy Ribbens Jane, Rosalind Edwards. 2011. Key concepts in family studies. London: Sage.
McKie Linda, Samantha Callan. 2012. Understanding families: A global introduction. London: Sage.
Mizielińska Joanna, Agata Stasińska. 2018. “Beyond the Western gaze: Families of choice in Poland”. Sexualities 21(7): 983–1001.
Morgan David H. 1996. Family connections: An introduction to family studies. Cambridge: Polity Press.
Morgan David H. 2011a. Rethinking family practices. Hampshire: Palgrave Macmillan.
Morgan David H. 2011b. “Locating ‘family practices’”. Sociological Research Online 16(4): 174–182.
Neale Bren. 2019. What is qualitative longitudinal research? London: Bloomsbury.
O’Reilly Andrea, Sharon Abbey (eds.). 2000. Mothers and daughters: Connection, empowerment and transformation. New York: Rowman & Littlefield.
Oblinger Diana. 2003. “Boomers gen-xers, and millennials: Understanding the ‘new students’”. Educause. Review 38(4): 36–45. http://eta.health.usf.edu/PTO/module3/unit1/Boomers- GenXers.pdf [access: 24.07.2020].
Pustułka Paula, Dominika Winogrodzka, Marta Buler. 2019. „Mobilne pokolenie wyboru? Migracje międzynarodowe a płeć i role rodzinne wśród Milenialsek”. Studia Migracyjne– Przegląd Polonijny 4(174): 139–164.
Pustułka Paula. 2020. „Migracja i płeć w cyklach życia rodzinnego”. Studia Socjologiczne 1(36): 105–130.
Saldana Johnny. 2003. Longitudinal qualitative research: Analysing change through time. Walnut Creek: Altamira Press.
Schmidt Filip. 2016. Para, mieszkanie, małżeństwo. Dynamika związków intymnych na tle przemian. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Settersen Richard A. Jr. 2006. Becoming adult: Meanings and markers for young Americans, network on transitions to adulthood. In: Coming of age in America, P. Carr, M. Kefalas (eds.), 169–190. Berkeley: University of California Press.
Sikorska Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Scholar.
Slany Krystyna, Magdalena Ślusarczyk, Paula Pustułka. 2016. Polskie rodziny transnarodowe: dzieci, rodzice, instytucje i więzi z krajem. Kraków/Warszawa: Komitet Badań nad Migracjami PAN.
Slany Krystyna. 2002. Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Slany Krystyna. 2013. W mozaice zagadnień życia małżeńsko-rodzinnego: Wprowadzenie. W: Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej, K. Slany (red.), 7–30. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ślusarczyk Magdalena, Paula Pustułka. 2017. „Transnarodowość w przestrzeni domowej polskich rodzin migracyjnych w Norwegii”. Studia Humanistyczne AGH 16(1): 23–37.
Smart Carol. 2007. Personal life: New directions in sociological thinking. Cambridge: Polity.
Sztanderska Urszula (red.). 2014. Koszty kształcenia na poziomie wyższym. http://produkty.ibe.edu.pl/docs/raporty/ibe-ee-raport-koszty-ksztalcenia-na-poziomie-wyzszym.pdf [dostęp:20.04.2020].
Szukalski Piotr. 2017. „Podwyższanie się wieku matek w Polsce – ujęcie przestrzenne”. Demografiai Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny 3: 1–5.
Taranowicz Iwona. 2016. „Jemy wspólnie niedzielne obiady, więc jesteśmy rodziną – o znaczeniudemonstrowania praktyk rodzinnych w tworzeniu rodziny”. Societas/Communitas 21(1):251–256.
Thomson Elizabeth, Maria Winkler-Dworak, Sheela Kennedy. 2013. The standard family life course: An assessment of variability in life course pathways. In: Negotiating the life course, A. Evans, J .Baxter (eds.), 35–52. Dordrecht: Springer.
Titkow Anna. 2007. Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo
Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Wiszejko-Wierzbicka Dorota, Agnieszka Kwiatkowska. 2018. „Wchodzenie w dorosłość.Ogólnopolskie badanie młodych Polaków w wieku 18–29 lat”. Studia Socjologiczne 2(229):147–176.
Żadkowska Magdalena. 2016. Para w praniu: Codzienność, partnerstwo, obowiązki domowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
