Dialectal Features in „Opowieści Ucieszne” [Amusing Stories] by Michał Kajka
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/1Keywords:
Masurian dialects, poetry by Michał Kajka, phonetic and inflectional dialectal features, dialect lexisAbstract
The article’s aim is to analyze the features of Masurian dialects found in the lyrical and epic works of Michał Kajka. The analysis concerns Kajka’s Opowieści ucieszne [Amusing Stories], published in 2008 in a volume titled Mały kancjonał mazurski i opowieści ucieszne [A Small Masurian Cantional and Amusing Stories], edited linguistically and provided with an introduction by Zbigniew Chojnowski. The collection consists of twenty-eight literary works. The selection of texts for analysis was dictated by their subject matter and their peasantlike, moralistic, humorous, and ironic character. For expressive purposes, Kajka introduced into his works dialectal forms and lexemes. Overall, eight phonetic and sixteen inflectional features were described. Each of the features was accompanied by numerous quotations. The article also contains a collection of dialectal lexemes
References
Bartmiński Jerzy, 1973, O języku folkloru, Zakład Naukowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Bartmiński Jerzy, 1990, Opozycja ustności i literackości a współczesny folklor, „Literatura Ludowa”, nr 1, s. 90–95.
Basara Anna, 1987, Charakterystyka fonetyczna gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur według stanu z początku lat pięćdziesiątych, w: Z. Stamirowska, red., Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, t. I: A–Ć, Zakład Naukowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 24–31.
Basara Anna, Basara Jan, Wójtowicz Janina, Zduńska Helena, 1959, Studia fonetyczne z Warmii i Mazur. I. Konsonantyzm, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Biolik Maria, 2008, Świat wartości Mazurów w utworach poetów ludowych z terenu Mazur, w: E. Laskowska, I. Benenowska, M. Jaracz, red., Język. Społeczeństwo. Wartości, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz, s. 31–39.
Biolik Maria, 2015, Wybrane regionalizmy leksykalne używane na Mazurach na przełomie XIX i XX wieku, w: D. Czyż, red., Polszczyzna regionalna VIII, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Zespół Kolegiów Nauczycielskich, Ostrołęka, s. 23–30.
Biolik Maria, 2018, Cechy fonetyczne dialektu mazurskiego zachowane w wierszach pisanych przez Mazurów na przełomie XIX i XX wieku, „Prace Językoznawcze”, t. 20, nr 1, s. 29–44.
Brückner Aleksander, 1970, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa.
Chojnowski Zbigniew, 1992, Michał Kajka poeta mazurski, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn.
Chojnowski Zbigniew, 2021, Polska tradycja literacka w piśmiennictwie mazurskim. Recepcja i wypisy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Czernik Stanisław, 1954, Chłopskie pisarstwo samorodne, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Doroszewski Witold, Koneczna Halina, Pomianowska Wanda, 1956, Gwary Warmii i Mazur, w: Z. Stieber, red., Konferencja pomorska. Prace Językoznawcze, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 113–148.
Dubisz Stanisław, 1986, Stylizacja gwarowa w polskiej prozie trzydziestolecia powojennego (Nurt ludowy w latach 1945–1975), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Gębik Władysław, 1959, Wspomnienie o Kajce, „Literatura Ludowa”, nr 3–4, s. 81–83.
Grześkiewicz Ewelina, 2019, Gadka i mowa w gwarach warmińskich i mazurskich, w: B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa, red., Studia dialektologiczne V, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 109–117.
Grześkiewicz Ewelina, 2022, Poezja Michała Kajki w perspektywie językoznawczej, „Znad Pisy”, nr 27–28, s. 394–416.
Jasiński Janusz, 1958, Rozwój świadomości narodowej Michała Kajki, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 3, s. 197–210.
Jasiński Janusz, 1980, Współpraca redaktorów mazurskich czasopism z Michałem Kajką, „Warmia i Mazury”, nr 9, s. 17–19.
Jasiński Janusz, 1990, Michał Kajka 1858–1940. Droga do Polski, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki.
Jasiński Janusz, 2006, Spory o polskość mazurskiego poety Michała Kajki, „Acta Cassubiana”, t. 8, s. 59–65.
Jasiński Janusz, 2008, Michał Kajka 1858–1940. Życie, spuścizna literacka, rodzina, polemiki, wiersze, Mazurskie Towarzystwo Naukowe w Ełku, Ełk.
Jasiński Janusz, 2019, Kajka umiera jako Mazur, zarazem jako Polak, „Echa Przeszłości”, t. 20, nr 2, s. 177–201.
Jasiński Janusz, Oracki Tadeusz, 1982, Niektóre zagadnienia z życia i twórczości Michała Kajki, w: J. Jasiński, T. Oracki, red., Michał Kajka, Z duchowej mej niwy…, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn, s. V–LXIX.
Kajka Michał, 2008, Mały kancjonał mazurski i opowieści ucieszne, oprac. filologiczne i wstęp Z. Chojnowski, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, Olsztyn.
Kajka Michał, Lengowski Michał, 1970, Opowieści uciesne, oprac. W. Gębik, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn.
Klechówna Henryka, 1960, Gwara mazurska w utworach Michała Kajki, „Prace i Materiały Etnograficzne”, t. 19, s. 89–138.
Kowalska Anna, 1993, Archaizmy słownikowe w gwarach mazowieckich, w: B. Bartnicka-Dąbkowska, red., Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Różnice w mowie pokoleń, Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Łomża–Warszawa, s. 43–58.
Kowalska Anna, 1997, Studia nad dialektem mazowieckim, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa.
Mlekodaj Anna, 2015, Kwietno pani. O gwarowej poezji Podhala w ujęciu kulturowym, Wydawnictwo Zachylina, Rabka-Zdrój.
Muzeum Michała Kajki, b.r., http://www.michalkajka.pl/ (dostęp: 26.02.2023).
Oleksiński Jerzy, 1973, Bard ziemi mazurskiej, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Piechocki Witold, 1968, Michał Kajka, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn.
Pigoń Stanisław, 1974, Na drogach kultury ludowej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Romulewicz Anita, 2009, Motywy baśniowe w utworach Michała Kajki, „Rocznik Ełcki”, t. 5, s. 137–147.
Sembrzycki Jan, 1889, O gwarze Mazurów pruskich, „Wisła”, nr 3, s. 72–91.
Siatkowski Janusz, 1983, Interferencje językowe na Warmii i Mazurach, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 21, s. 103–115.
Smułkowa Elżbieta, 2016, Moje pogranicza w historii, języku i wspomnieniach, Instytut Slawistyki PAN, Warszawa.
Sobolewska Katarzyna, 2014, Dialektolodzy na manowcach. O wpływie niemczyzny na gwary Warmii i Mazur, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21, z. 2, s. 93–102.
Sulima Roch, 1985, Folklor i literatura: szkice o kulturze i literaturze współczesnej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Ściebora Alina, 1971, Wymowa samogłosek nosowych w gwarach warmińskich i mazurskich, „Prace Filologiczne”, t. XXI, s. 5˗49.
Urbańczyk Stanisław, 1952, Gwary polskie na substracie staropruskim i geneza mazurzenia, w: T. Czeżowski, red., Księga pamiątkowa 75-lecia Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Wydawnictwo Naukowe, Toruń, s. 217–228.
Urbańczyk Stanisław, 1962, Zarys dialektologii polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Wilkoń Aleksander, 1984, Problemy stylizacji językowej w literaturze, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3, s. 11–29.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
