„Poverty”: the Lublin Region Cultureme (on Dialectal Material)
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/2Keywords:
poverty, cultureme, dialect, linguisticsAbstract
The article presents the image of “poverty” perpetuated in the dialects of the Lublin region in the light of the concept of cultureme. The analysed regional dialect material was shown against a broader background of Polish dialects. The first part off the paper highlights the most important literaturę on the subject and theoretical findings related to the definition of cultureme and its place among other units of description used in ethnolinguistics and cultural linguistics. The second part cites studies in which “poverty” was recognized as an important word (a collective symbol, cultureme or linguistic-cultural concept). Subsequently, the author presents dialectal material, proving that “poverty”, being a cultureme from the Lublin region, and thus a lexeme paramount for the identity of its inhabitants, also has a general, nationwide range and is one of the most important lexemes describing the identity of inhabitants of villages in various parts of Poland
References
Bartmiński Jerzy, 2003, Miejsce wartości w językowym obrazie świata, w: J. Bartmiński, red., Język w kręgu wartości, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 59–86.
Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Bartmiński Jerzy, 2007, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Bartmiński Jerzy, 2016a, O aktualnych zadaniach etnolingwistyki, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 28, s. 7–29.
Bartmiński Jerzy, 2016b, Słowa klucze, kulturemy, konepty kulturowe, „Przegląd Humanistyczny”, R. LX, nr 3, s. 21–29.
Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech, 2013, Problem konceptu bazowego i jego profilowania – na przykładzie polskiego stereotypu Europy, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 25, s. 69–95.
Bartmiński Jerzy, Panasiuk Jolanta, 1993, Stereotypy językowe, w: J. Bartmiński, red., Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 158–187.
Bartmiński Jerzy, Mazurkiewicz-Brzozowska Małgorzata, red., 1993, Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Burkhardt Hanna, 2008, Kulturemy i ich miejsce w teorii przekładu, w: A. Dąbrowska, red., Język a kultura, t. XX, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 197–209.
Dąbrowska Anna, 2004–2005, Współczesne problemy lingwistyki kulturowej, „Postscriptum”, nr 2–1(48–49), s. 140–155.
Fleischer Michael, 1998, System polskich symboli kolektywnych. Wyniki badań empirycznych, w: J. Anusiewicz, J. Bartmiński, red., Język a kultura, t. XII, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław, s. 308–335.
Fleischer Michael, 2003, Stabilność polskiej symboliki kolektywnej, w: J. Bartmiński, red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 107–143.
Gumowska Ilona, 2014, Bieda aż piszczy, czyli obraz świata w bajce ludowej o biedzie, „Slavica Iuvenum”, nr XV, s. 140–146, https://ff.osu.eu/slavicaiuvenum/pl/publikacja/ (dostęp: 15.02.2023).
Gumowska Ilona, 2016, Językowy obraz biedy w związkach frazeologicznych i paremiach o charakterze gwarowym, w: M. Rak, K. Sikora, red., Słowiańska frazeologia gwarowa, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 267–277.
Gumowska-Grochot Ilona, 2018, Zapracowani i biedni. Wybrane aspekty relacji praca–bieda w wypowiedziach mieszkańców wsi, w: A. Bagłajewski, J. Bartmiński, M. Łaszkiewicz, S. Niebrzegowska-Bartmińska, red., Praca ludzka w perspektywie interdyscyplinarnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 293–308.
Gumowska-Grochot Ilona, 2020, Polska BIEDA w perspektywie etymologicznej, historycznojęzykowej i dialektologicznej, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 32, s. 51–65.
Krawczyk-Tyrpa Anna, 2001, Tabu w dialektach polskich, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Krzyżanowski Julian, 1962, Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Młynarczyk Ewa, 2021, Bieda jako polski koncept językowo-kulturowy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, Kraków.
Nagórko Alicja, 1994, Z problemów etnolingwistyki – jak porównywać języki i kultury?, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 4–14.
Nagórko Alicja, 2021, Anny Wierzbickiej key words a kulturemy: porównywanie języków – porównywanie kultur?, „Prace Filologiczne”, t. LXXVI, s. 387–400, https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/pf/article/view/878 (dostęp: 15.02.2023).
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2020, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2021, O eksplikowaniu konceptów kulturowych, „Prace Filologiczne”, t. 76, s. 401–424, https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/pf/article/view/879 (dostęp: 15.02.2023).
Niewiara Aleksandra, 2009, Kształty polskiej tożsamości: potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI–XX w.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Ożdżyński Jan, 1993, Pojęcie „kulturemu” jako podstawowej jednostki derywacji stylistycznej, „Stylistyka”, t. 2, s. 173–185.
Pisarek Walery, 2002, Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Rak Maciej, 2015a, Co to jest kulturem?, „LingVaria”, t. 10(20), s. 305–316, https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.20.23
Rak Maciej, 2015b, Kulturemy podhalańskie, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Rak Maciej, 2017, Kulturemy – nowa perspektywa badań etnolingwistycznych, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 10, s. 217–227, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-73e487ff-8395-4ee3-b35c-f3995c4e765b (dostęp: 15.02.2023).
Rak Maciej, 2021, Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, nr 33, s. 25–37.
Rak Maciej, 2022, Kulturemy i wartościowanie: perspektywa podhalańska, ogólnopolska i słowiańska, w: K. Rutkovska, S. Niebrzegowska-Bartmińska, red., Wartości w językowym obrazie świata Litwinów i Polaków, t. III, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 27–35, https://doi.org/10.12797/9788381388030.02
Wierzbicka Anna, 2007, Słowa klucze: różne języki – różne kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
