„A Peasant Eats Meat When the Hen Is Sick or He Is Sick”: On Folk Vegetarian Cuisine in the Context of the Krajna Lexicon

Authors

  • Krzysztof Kołatka Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Językoznawstwa, Poland

DOI:

https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/4

Keywords:

Krajna, local dialects of Krajna, culinary lexicon, folk cuisine, vegetarian cuisine

Abstract

Culinary terms belong to one of the broadest and most heterogeneous thematic fields in the Polish folk language (and not only). It is not surprising considering the immeasurable abundance of the food culture of rural Poland. Due to its indisputable taste and nutritional values, meat was an extremely highly valued product in the Polish folk diet. However, given consumption minimalism and food restrictions, folk cuisine was based in particular on cereals, vegetables, fruit and dairy products. Meat products and meat dishes – as a rarity – were present on the peasant table only on special occasions. The situation was similar in Krajna. The aim of this paper is a three-dimensional – genetic, geographical and semantic – analysis of the Krajna culinary terms related to vegetarian cuisine, which is further divided into five fields: 1) cereal products and dishes, 2) vegetables, vegetable products and vegetable dishes, 3) fruit and fruit products, 4) mushrooms, 5) dairy products and dairy foods. The subject of the studies undertaken are mainly culinary terms collected from lexicographic research (Słownictwo krajniackie. Słownik gwary wsi Podróżna w Złotowskiem by Władysław Brzeziński [1982–2009] and Mały słownik gwary krajeńskiej by Jowita Kęcińska-Kaczmarek [2017]) as well as dialect atlases (Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich [1964–1978] and Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski [1979–2005]) which evidence the linguistic heritage of Krajna. This material is supplemented with data from regional cookbooks as well as amateur dialect dictionaries.

References

Basara Anna, Basara Jan, 1992, Polska gwarowa terminologia rolnicza. Przygotowanie gleby, uprawa ziemniaków, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.

Batko-Tokarz Barbara, 2019, Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Batko-Tokarz Barbara, 2021, Czego o jedzeniu i kulinariach dowiadujemy się z tematycznych klasyfikacji słownictwa, w: R. Przybylska, D. Ochmann, red., Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner, Kraków, s. 11–35.

Bokiniec Martyna, 2013, Wstęp, w: Z. Korpusik-Jelonkowa, red., Smaki Krajny, Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie, Złotów, s. 5–8.

Drzał-Sierocka Aleksandra, 2014, Kulinarny (i kulturowy) status ryby w Polsce. Między mięsem i nie-mięsem, między symbolem i obojętnością, „Kultura Popularna”, nr 4, s. 32–39.

Dumanowski Jarosław, Kasprzyk-Chevriaux Magdalena, 2018, Kapłony i szczeżuje. Opowieść o zapomnianej kuchni polskiej, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.

Kołatka Krzysztof, 2020, Tożsamość regionalna mieszkańców Krajny. Studium językowo-kulturowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.

Kołatka Krzysztof, 2022a, Ańtop, ćrulki i wintbojtel, czyli o krajeńskich germanizmach kulinarnych, „Prace Filologiczne”, t. LXXVII, s. 145–165.

Kołatka Krzysztof, 2022b, Cło młożna znoliść w krajińścij grołpie, czyli o nazwach zup w gwarach Krajny, w: A. Paluszak-Bronka, red., Język polski dawniej i dziś, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 103–122.

Kołatka Krzysztof, 2023, Kaszka fraszka, jarzyna perzyna, chleb trawa, mięso potrawa, czyli o nazwach produktów i dań mięsnych w gwarach Krajny [w druku].

Kowalska-Lewicka Anna, Szromba-Rysowa Zofia, 1976, Pożywienie, w: M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka, red., Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. I, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 353–378.

Ogrodowska Barbara, 2010, Tradycje polskiego stołu, Sport i Turystyka – MUZA SA, Warszawa.

Szelągowska Grażyna, 2012, Kuchnia z rodowodem. Potrawy i produkty tradycyjne województwa kujawsko-pomorskiego, Muzeum Etnograficzne im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Toruń.

Tymochowicz Mariola, 2019, Tradycyjne pożywienie chłopskie na Lubelszczyźnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Zwyczaje żywieniowe w Polsce. Co się zmieniło przez ostatnie 25 lat?, 2021, https://csr.biedronka.pl/161342-raport-zwyczaje-zywieniowe-w-polsce (dostęp: 12.08.2022).

Downloads

Published

2023-12-20

How to Cite

Kołatka, K. (2023). „A Peasant Eats Meat When the Hen Is Sick or He Is Sick”: On Folk Vegetarian Cuisine in the Context of the Krajna Lexicon. Rozprawy Komisji Językowej, 71, 63–84. https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/4

Issue

Section

Articles