Wartość gwary w utrwalaniu pamięci kulturowej społeczności wiejskiej (na przykładzie Opowieści sołtysa Stefana Szota)

The value of dialect in consolidating the identity of the rural community (on the base of the Opowieści sołtysa (The Mayor’s Tales) by Stefan Szot)

Abstrakt

_{https://doi.org/10.26485/RKJ/2018/65/8}

_{Materiał badawczy stanowi zbiór trzynastu gawęd zatytułowany Opowieści sołtysa, autorstwa Stefana Szota – długoletniego i nadal piastującego swoją funkcję sołtysa Iwkowej. Gwara odgrywa tam rolę niezwykle ważnego budulca wiejskiej społeczności i przekaziciela treści kulturowych. Identyfikacja z określonym miejscem (Iwkowa) następuje w dużej mierze za pomocą lokalnej odmiany dialektu. Autor uautentycznia wypowiedzi bohaterów, zapisując je gwarą Pogórza z wyrazistymi właściwościami lokalnymi, widocznymi szczególnie na płaszczyźnie fonetycznej (np. wymowa jednonosówkowa, realizacja grupy -ro jako -re, mazurzenie) oraz leksykalnej. Leksemy gwarowe pojawiają się także w narracji i podkreślają silnie związki gwary z wytworami tradycyjnej kultury materialnej i niematerialnej (nieposiadającymi nazw w polszczyźnie ogólnej). Gwara w Opowieściach sołtysa nierzadko stanowi miernik przynależności do iwkowskiej wspólnoty językowo-kulturowej, gdyż pełne zrozumienie treści ukrytych w przywołanych w tekście przezwiskach, mikrotoponimach i nazwach przysiółków (w fonetycznej postaci gwarowej) wymaga dobrej orientacji w lokalnych realiach.}