Między ideologią a edukacją — refrakcje w herstorycznych biografiach dla dzieci
Słowa kluczowe:
herstory; herstorical biographies; children literature; pseudo-feminism; female historical figuresAbstrakt
The aim of the article is to analyze refraction in selected herstory publications for children, presenting the biographies of famous female figures. The subject of reflection is: Stories for Kids Who Dare to Be Different: True Tales of Amazing People Who Stood Up and Stood Out by Ben Brooks, Good Night Stories for Rebel Girls: 100 Tales of Extraordinary Women vol. I and vol. II by Elena Favilli and Francesca Cavallo, Fantastically Great Women Who Changed the World and Fantastically Great Women Who Made History by Kate Pankhurst. The aim of this type of literature is to introduce unknown or less known historical female figures and to create new role models for children. However, the article points out that the authors of the discussed publications not only create too one-sided, simplified images of the heroines, ignoring their difficulties, mistakes and related controversies, but also often neglect other, private aspects of their lives in favor of talking about their careers and striving for power and wealth. In addition, in the books discussed there is an underutilization or only partial use of the potential hidden in the complicated and sometimes only partially recognized biographies of women. The writers selectively treat the biographies of ambiguous or controversial characters.
Liczba pobrań
Bibliografia
Adamczykowa Zofia (2004), Literatura dziecięca. Funkcje — kategorie — gatunki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa.
Agacinski Sylviane (2000), Człowiek podzielony [w:] S. Agacinski, Polityka płci, przeł. M. Falski, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Bataille Georges (1991), The Trial of Gilles de Rais, przeł. R. Robinson, Amok Books, Los Angeles.
Benedetti Jean (1971), Gilles de Rais, Sutton Publishing, Nowy Jork.
Benfey Christopher (2012), The Alibi of Ambiguity, „The New Republic”, 7 czerwca, newrepublic.com/article/103918/barbara-will-gertrude-stein-christopher-benfey [dostęp: 22.04.2024].
Boehringer Sandra (2014), Female Homoeroticism [w:] A Companion to Greek and Roman Sexualities, red. T.K. Hubbard, Routledge, Chichester.
Bromley Allan G. (1982), Charles Babbage’s Analytical Engine, 1838, „Annals of the History of Computing” nr 4.
Bromley Allan G. (1990), Difference and Analytical Engines [w:] Computing Before Computers, red. W. Aspray, Iowa State University Press, Iowa.
Brooks Ben (2018), Opowieści dla dzieci, które chcą być wyjątkowe. 100 historii kobiet i mężczyzn, którzy wyrośli ponad przeciętność, przeł. J. Tokarczyk, KE Liber, Warszawa.
Burstein Stanley M. (2004), The Reign of Cleopatra, Bloomsbury, Westport.
Cavallo Francesca (@francescatherebel) (2022), Today, we sent out the first episode of our “Tales of Resistance” series… [post 8 marca], Instagram, www.instagram.com/p/Ca2YJuOMfRv/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==, [dostęp: 11.04.2024].
Cavallo Francesca, Favilli Ellena (2017), Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek. 100 historii niezwykłych kobiet, cz. I, przeł. E. Borówka, Debit, Katowice.
Cavallo Francesca, Favilli Ellena (2018), Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek, cz. II, przeł. E. Borówka, Debit, Katowice.
Cherpillod André (2000), Gilles de Rais, un grand seigneur, sodomite et assassin, Édition en Inconnu, [b.m.].
Cohen Elizabeth S. (2000), The Trials of Artemisia Gentileschi: A Rape as History, „Sixteenth Century Journal” nr 31.
Collier Bruce (1970), The Little Engines that Could’ve: The Calculating Machines of Charles Babbage, Garland Publishing, Cambridge.
Crew David F. (1989), Alltagsgeschichte: A New Social History „From Below”?, „Central European History” t. 22, nr 3–4.
Dorman Paul (2005), The Proscription of Hatshepsut [w:] Hatshepsut: From Queen to Pharaoh, red. C.H. Roehrig, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork.
García-González Macarena (2020), Chasing Remarkable Lives: a Problematization of Empowerment Stories for Girls, „Journal of Literary Education” nr 3.
Gardiner Allan (1961), Egypt of the Pharaohs, Oxford University Press, Oksford.
Genette Gérard (2014), Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński, A. Milecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Górny Justyna (2011), Historia kobieca czy historia płci? Badania Karin Hausen nad dziejami porządku płci, „Porównania” nr 8.
Graban-Pomirska Monika (2015), Nie tylko Kopernik. Życiorysy wybitnych kobiet w książkach dla dzieci i młodzieży [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży — biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego,
Opole.
Greek Lyric 1: Sappho and Alcaeus. Loeb Classical Library No. 142 (1982), red. D.A. Campbell, Harvard University Press, Cambridge (Massachusetts).
Greenhouse Emily (2012), Why Won’t The Met Tell The Whole Truth About Gertrude Stein, „The New Yorker”, 8 czerwca, www.newyorker.com/culture/culture-desk/why-wont-themet-tell-the-whole-truth-about-gertrude-stein [dostęp: 22.04.2024].
Gromkowska-Melosik Agnieszka (2010), Power Girl i kontrowersje wokół (pop)kulturowej emancypacji kobiet współczesnych [w:] Kultura popularna. Konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A. Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków.
Hallett Juliett P. (1979), Sappho and Her Social Context: Sense and Sensuality, „Signs: Journal of Women in Culture and Society” nr 4.
Harrison Kathryn (2014), Joan of Arc: A Life Transfigured, Doubleday, Nowy Jork.
Kalinowska Ewa (2022), Cyjanofobia: Sinobrody od Perraulta do Ben Jellouna, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica” nr 17.
Kałwa Dobrochna (2014a), Historia kobiet — kilka uwag metodologicznych [w:] Dzieje kobiet w Polsce. Dyskusja wokół przyszłej syntezy, red. K.A. Makowski, Nauka i Innowacje, Poznań.
Kałwa Dobrochna (2014b), W stronę historii gender, „Roczniki Antropologii Historii” nr 2(7).
Kelly Joan (1976), Did Women Have a Renaissance, The University of Chicago Press, Chicago.
Kelly-Gadol Joan (1976), The Social Relation of the Sexes: Methodological Implications of Women’s History, „Signs” t. 1, nr 4.
Kędzia-Klebeko Beata (2016), L’origine d’une peur incarnée — Gilles de Rais vel Barbe bleue par Charles Perrault, „Romanica Silesiana” t. XI, nr 1.
Kim Eugene Eric, Toole Betty Alexandra (1999), Ada and the First Computer, „Scientific American” nr 280.
Kostecka Weronika (2021), Czym jest wielokulturowa literatura dziecięca i młodzieżowa i jak ją badać? Propozycje metodologiczne z perspektywy literaturoznawczej w kontekście polskim, „Wielogłos” nr 1.
Kruszyńska Elżbieta (2015), Ludzie z pasją — współczesne biografie dla młodego odbiorcy [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży — biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Kulpa Karolina Anna (2021), Egipska popkrólowa. Przemiany wizerunku Kleopatry VII, królowej Egiptu, od narracji historycznej po kulturę popularną, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Kuźma-Markowska Sylwia (2010), Why there is no gender history in Poland?, „Dialogue & Universalism” nr 5–6.
Kuźma-Markowska Sylwia (2014), Herstory (herstoria) [w:] Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś-Grodzka i in., Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Lardinois André (1989), Lesbian Sappho and Sappho of Lesbos [w:] From Sappho to De Sade: Moments in the History of Sexuality, red. J. Bremmer, Routledge, Londyn.
Lasoń-Kochańska Grażyna (2012), Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Wzorce płciowe i kobiecy repertuar topiczny, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk.
Lasoń-Kochańska Grażyna (2022), Te, których wcześniej nie było. Bohaterki herstorii jako nowe wzorce dla dziewcząt, „Filoteknos” nr 12.
Lefevere André (2009), Ogórki matki Courage, przeł. A. Sadza [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. M. Heydel, P. Bukowski, Znak, Kraków.
Lisiak Agata (2019), Poza girl power: dziewczyński opór, kontrpubliczności i prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna” nr 2.
Ługowska Jolanta (2019), „Wielka zabawa” jako odpowiedź na „kompleks Kopciuszka”, „Filoteknos” nr 9.
Marzec Lucyna (2010), Herstoria żywa, nie tylko jedna, nie zawsze prawdziwa, „Czas Kultury” nr 5.
Marzec Lucyna (2014), Po kądzieli. Feministyczne pisarstwo Jadwigi Żylińskiej, Nauka i Innowacje, Poznań.
McCoy Damian (2015), Scavengers of Human Sorrow: the Lives and Crimes of Gilles de Rais and Elizabeth Bathory, 1405–1614, Fullerton [praca magisterska].
Most Glenn W. (1995), Reflecting Sappho, „Bulletin of the Institute of Classical Studies” nr 40.
Mrozowicki Michał (2010), Les mystères de Gilles de Rais. Quelques mots sur la splendeur et la misère d’un transgresseur médiéval, „Romanica Silesiana” t. V.
Nikliborc Agnieszka (2011), Nieodkryte historie życia polskich kobiet. Teoretyczne i metodologiczne znaczenie kobiecych biografii dla gender studies [w:] Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, red. K. Slany, M. Ślusarczyk, B. Kowalska,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Olszewska Beata (2015), Słowo wstępne. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość biografii dla dzieci i młodzieży [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży — biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Page Denys L. (1959), Sappho and Alcaeus, Oxford University Press, Oksford.
Pankhurst Kate (2018), Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które zmieniły świat, przeł. P. Lubowiecka, Grupa Wydawnicza K.E. Liber, Warszawa.
Pankhurst Kate (2019), Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które tworzyły historię, przeł. P. Lubowiecka, Grupa Wydawnicza K.E. Liber, Warszawa.
Plutarch (1955), Żywoty sławnych mężów, przeł. M. Brożek, Ossolineum, Wrocław.
Rich Adrienne (2000), Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja, przeł. J. Mizielińska, Sic!, Warszawa.
Ries-Roncalli Rebecca (2018), Patriarchal Dynamics in Politics: How Anne Boleyn’s Femininity Brought her Power and Death, „Senior Honors Projects” nr 111.
Robins Gay (1993), Women in Ancient Egypt, Harvard University Press, Cambridge.
Słownik języka polskiego (b.r.), Autorytet [hasło], sjp.pl/autorytet [dostęp: 22.04.2024].
Słownik terminów literackich (1988), red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Ossolineum, Wrocław.
Solarska Maria (2009), Kobiety i historia [w:] M. Solarska, M. Bugajewski, Współczesna francuska historia kobiet: dokonania — perspektywy — krytyka, Epigram, Bydgoszcz.
Staniów Bogumiła (2015), Dawne i współczesne książki o Marii Skłodowskiej-Curie dla dzieci i młodzieży. Od biografii do komiksu [w:] „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży — biografie, red. B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Stein Dorothy K. (1984), Lady Lovelace’s Notes: Technical Text and Cultural Context, „Victorian Studies” nr 28.
Szczuka Kazimiera (2001), Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, Wydawnictwo eFKa, Kraków.
Szewczyk Joanna (2019), Kilka uwag o narracjach herstorycznych w prozie polskiej ostatnich lat, „Ruch Literacki” z. 4.
Thompson Edward P. (1966), History from Below, „Times Literary Supplement”, 7 kwietnia.
Tilburg van Marija (2000), Historia kobiet czy historia gender? (Poststrukturalistyczne inspiracje w badaniach nad dziejami płci), przeł. E. Domańska, „Historyka” t. 30.
Tyldesley Joyce (1996), Hatchepsut: The Female Pharaoh, Viking, Londyn.
Tyldesley Joyce (2006), Chronicle of the Queens of Egypt: From Early Dynastic Times To The Death Of Cleopatra, Thames & Hudson, Michigan.
Tytuła Magda (2023), Francesca Cavallo: Literatura dziecięca jest najpotężniejszym narzędziem, jakie mamy, by kształtować przyszłość (rozmowa z Francescą Cavallo), „Business Insider”, 7 czerwca, businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/francesca-cavallo-literaturadziecieca-jest-najpotezniejszym-narzedziem-jakie-mamy-by/hqsqhb2 [dostęp: 22.04.2024].
Ubertowska Aleksandra (2015), Kobiety i historia. Od niewidzialności do sprawczości [w:] Kobiety i historia. Od niewidzialności do sprawczości, red. K. Bałżewska, D. Korczyńska-Partyka, A. Wódkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Vaughan Hal (2011), Sleeping with the Enemy: Coco Chanel’s Secret War, Vintage, Nowy Jork.
Wesołowska Maria (2022), Superbohaterka, uparciuszka, inna niż wszystkie — najnowsze portrety Marii Skłodowskiej-Curie w literaturze dla dzieci [w:] Queer i gender w nowych tekstach kultury dla dzieci i młodzieży, red. M. Bednarek, A. Kocznur, Wydawnictwo „Poznańskie
Studia Polonistyczne”, Poznań.
Will Barbara (2012), The Strange Politics of Gertrude Stein, „Humanities” nr 33(2), www.neh.gov/humanities/2012/marchapril/feature/the-strange-politics-gertrude-stein [dostęp: 22.04.2024].
Zarucchi Jeanne Morgan (1998), The Gentileschi Danaë: A Narrative of Rape, „Woman’s Art Journal” nr 19.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe i autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
