Ontoestetyka dźwięku i kultura słuchania. Dyskurs metateoretyczny sound studies

Agnieszka Lniak

doi:10.26485/ZRL/2020/63.4/2

Autor

Agnieszka Lniak Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-6755-5471

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2020/63.4/2

Słowa kluczowe:

sound studies, onto-aesthetics, auditory culture, sound culture studies, sound machineries

Abstrakt

The article presents a critical approach to the sound studies debate, concerning its metatheoretical aspects. The point of departure is a paper by Brian Kane that opens the first issue of “Sound Studies: An Interdisciplinary Journal”. Kane criticizes the ontoaesthetic perspective within the discipline. My aim is to introduce sound studies both as an interdisciplinary and transdisciplinary field of humanities, dominated by two — instead of one referred by Kane — research strategies: audio-antropological and onto-aesthetical. By focusing on the latter, where the works by Christoph Cox and Salomé Voegelin are situated, I want to propose a different, affective-materialistic approach to sound studies, based not on the opposition between signification and sound/vibration, but on the relationship between the Deleuzoguattarian machinic concepts and the musical avant-garde. Referring to excerpts from articles and manifestos by Luigi Russolo, Edgar Varèse, Pierre Schaeffer and Pauline Oliveros, I show that the machinic sound imagination once accompanied the historical avantgarde and neo-avant-garde movements. It is the key to break with the anti-post-structural approach in sound studies in favor of a more relational perspective. This perspective, within the onesthetic paradigm, would allow for the interpretation of sound machinery as elements of the machine system (aesthetic, social, cultural) in which sound operates.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Bibliografia

Barthes Roland (2015), Ziarno głosu, przeł. J. Momro, „Teksty Drugie”, nr 5.

Brzostek Dariusz (2014), Nasłuchiwanie hałasu: audioantropologia między ekspresją a doświadczeniem, Wyd. Naukowe UMK, Toruń.

— (2015), Tyrania oka, pokora ucha? O potrzebie sound studies, „Teksty Drugie”, nr 5.

Cage John (2017[1968]), Experimental Music [w:] tegoż, Silence. Lectures and Writings, Marion Boyars Publishers, London.

Cavarero Adrianna (2015), For More than One Voice. Toward a Philosophy of Vocal Expression, trans. P.A. Kottman, Stanford UP, Stanford, California.

Cox Christoph (2011), Beyond Representation and Signification: Toward a Sonic Materialism, „Journal of Visual Culture, vol. 10(2).

Deleuze Gilles, Guattari Felix (2015), Tysiąc Plateau, red. językowa i merytoryczna Bednarek J., Wydawnictwo Bęc Zmiana, Warszawa.

—, — (2016), Kafka. Ku literaturze mniejszej, przeł. A.Z., K.M. Jaksender, Wydawnictwo Eperons- Ostrogi, Kraków.

Derrida Jacques (1997), Głos i fenomen. Wprowadzenie do problematyki znaku w fenomenologii Husserla, przeł. B. Banasiak, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Dolar Mladen (2006), The Voice and Nothing More, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts.

Eitan Zohar, Rothschild Inbar (2011), How Music Touches: Musical Parameters and Listeners’ Audio-tactile Metaphorical Mappings, „Psychology of Music”, vol. 39, no 4.

Glosowitz Monika (2019), Maszynerie afektywne. Literackie strategie w najnowszej polskiej poezji kobiet, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.

Hilmes Michele (2015), Is There a Field Called Sound Culture Studies?, „American Quarterly”, vol. 57, no. 1.

Ingold Tim (2007), Against Soundscape [w:] Autumn Leaves: Sound and the Environment in Artistic Practice, ed. Carlyle A., Double Entendre, Paris.

Kane Brian (2015), Sound Studies without Auditory Culture: a Critique of the Ontological Turn, „Sound Studies”, no 1.

Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej (2010), red. Cox Ch., Warner D., przeł. J. Kutyła,

M. Matuszkiewicz, M. Mendyk, S. Wieczorek, I. Socha, D. Gwizdalanka, J. Gałuszka, J. Jarniewicz, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Oliveros Pauline (2010), Kilka obserwacji dźwiękowych, przeł. J. Kutyła [w:] Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Cox Ch., Warner D., słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Russolo Luigi (2010), Sztuka hałasów: Manifest futurystyczny, przeł. M. Matuszkiewicz [w:] Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Cox Ch., Warner D., słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Schaeffer Pierre (2010), Akuzmatyka, przeł. J. Kutyła [w:] Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Cox Ch., Warner D., słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

The Sound Studies Reader (2012), ed. Sterne J., Routledge, London – New York.

Varese Edgar (2010), Wyzwolenie dźwięku, przeł. M. Matuszkiewicz [w:] Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Cox Ch., Warner D., słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Voegelin Salomé (2016), Historical Interest: a Pragmatic Provocation for a Continuum of Sound [w:] Colloguium: Sound Art and Music, eds. Gardner T., Voegelin S., Zer0 Books, Winchester.

— (2019), The Political Possibility of Sound, Bloomsbury Academic, New York.