Dragons, flashes and torches as elements of the literary vision of decline in Jan Paweł Woronicz’s the post-partition works

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.1/8

Keywords:

Jan Paweł Woronicz, turn, decline, poetry, metaphor

Abstract

The subject of analysis and interpretation in the article Dragons, flashes and torches as elements of the literary vision of decline in Jan Paweł Woronicz’s the post-partition works is Jan Paweł Woronicz’s writings (poetry, sermons and homilies), who lived from 1757–1829. Through the careful observation of the language used in Woronicz’s works, the author tries to extract metaphors which show a sense of apathy and decline at the turn of the century. The author also attempts to reach the substructure of the preacher-poet’s thinking and to make a critical reflection on the state of culture in a specific period of time — namely the last years of the 18th century and the first decades of the 19th century. She treats metaphors not only as stylistic means, but also as visible signs (phenomena) of feelings towards the world, and recognizes at the same time that Woronicz’s work is one of many testimonies to the intensified intellectual and cultural movement of Poland at the turn of the 18th and 19th centuries. In the article, the author presents Woronicz as a representative of time “in between,” and as an individual who has experienced something new, an often difficult situation that occurred within the framework of intense changes to the political and aesthetic paradigm that took place at the turn of the centuries.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Adorno Theodor (1990), Esej jako forma [w:] Sztuka i sztuki. Wybor esejow, przeł. K. Krzemień-Ojak, PIW, Warszawa.

Blumenberg Hans (2009), Praca nad mitem, przeł. K. Najdek, M. Herer, Z. Zwoliński, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Blumenberg Hans (2017), Paradygmaty dla metaforologii, przeł. B. Baran, Aletheia, Warszawa.

Brodziński Kazimierz (1830), O krytyce [w:] Brodziński K., Pisma rozmaite Kazimierza Brodzińskiego, t. 1, drukarnia Józefa Węcickiego, nakładem autora, Warszawa.

Cassirer Ernst (1977), Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. A. Staniewska, przedm. B. Suchodolski, Czytelnik, Warszawa.

Cieszkowski August (1908), Prolegomena do historiozofii, na składzie w księgarni Jarosława Leitgebra, Poznań.

Czartoryski Adam (1832), Pochwała Jana Pawła Woronicza czytana na posiedzeniu Towarzystwa Przyjacioł Nauk dnia 30 kwietnia 1830 roku [w:] Pisma Jana Pawła Woronicza, nakładem i drukiem Jana Czecha, t. 4, Kraków.

Janion Maria (2000), Starozakonni Polacy Niemcewicza [w:] Janion M., Do Europy — tak, ale z naszymi umarłymi, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.

Kremer Józef (1849), Wykład systematyczny filozofii obejmujący wszystkie jej części w zarysie, t. 1: Fenomenologia. Logika, Księgarnia Nakładowa S. Lewentala, Kraków.

Kremer Józef (1879), Pisma pomniejsze, Nakładem S. Lewentala, Warszawa.

Libelt Karol (1967), Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej [w:] Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej, oprac. i wstępem opatrzył Andrzej Walicki, PWN, Warszawa.

Maciejewski Marian (1977), Sławianie — synowie sławy. Epos jako wartość [w:] Maciejewski M., Poetyka. Gatunek. Obraz. W kręgu poezji romantycznej, Ossolineum, Wrocław.

Mickiewicz Adam (1911), Do Joachima Lelewela [w:] Adama Mickiewicza Pisma, wydał, objaśnił, wstępem poprzedził Józef Kallenbach, nakładem Księgarni F. Westa, Brody.

Nalepa Marek (2003), „Takie życie dziś nasze, gdy Polska ustaje…”. Pisarze stanisławowscy a upadek Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Pepper Stephen (1942), World Hypotheses: A Study in Evidence, University of California Press, California.

Ricoeur Paul (1975),The rule of metaphor, Routledge, London.

Sczypa Józef (ks.) (1999), Jan Paweł Woronicz. Kerygmat narodowy i patriotyczny, Wyd. KUL, Lublin.

Timofiejew Artur (2007), Świadomość historyczna w utworach polskich poetów-żołnierzy z lat 1806–1809, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin — Polonia”, t. LXII, s. 103–112.

Woronicz Jan Paweł (1805), Assarmot, syn Jektana, praprawnuk Sema, praszczur Noego, narodów sarmackich patriarcha, przyszłym pokoleniom w duchu wieszczym błogosławi [w:] Wyjątek z Pamiętnika Warszaw. drukowanego w roku 1805 pod tytułem Poezja.

Woronicz Jan Paweł (1832), Kazania tudzież nauki parafialne Jana Pawła Woronicza arcybiskupa warszawskiego prymasa Królestwa Polskiego, t. 1, nakładem i drukiem Józefa Czecha, Kraków.

Woronicz Jan Paweł (1857), Kazania, nauki parafialne tudzież homilie i odezwy Jana Pawła Woronicza, nakładem i drukiem Józefa Czecha, Kraków.

Woronicz Jan Paweł (1993), Pisma wybrane, wstęp, wybór i komentarz M. Nesteruk, Z. Rejman, Warszawa.

Woronicz Jan Paweł (2002), Pisma wybrane, oprac. M. Nesteruk, Z. Rejman, Wrocław.

Woronicz Jan Paweł (2002a), Zjawienie Emilki [w:] Woronicz J.P., Świątynia Sybilli i inne utwory, oprac. R. Dąbrowski, Kraków.

Żbikowski Piotr (1995), Inspiracje religijne w poezji porozbiorowej (1793–1805) [w:] Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, red. Kostkiewiczowa T., Lublin.

Downloads

Published

2021-09-21

How to Cite

Ujma, M. (2021). Dragons, flashes and torches as elements of the literary vision of decline in Jan Paweł Woronicz’s the post-partition works. Zagadnienia Rodzajów Literackich The Problems of Literary Genres, 64(1), 117–131. https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.1/8