Wybrane zagadnienia dotyczące sankcji grożących partiom politycznym w związku z naruszeniem przez nie przepisów ustawy o partiach politycznych w zakresie finansów i finansowania partii

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/SW/2021/32/3

Słowa kluczowe:

partia polityczna, sprawozdanie finansowe, Państwowa Komisja Wyborcza, kontrola finansowania partii, odrzucenie sprawozdania, sankcje finansowe, sankcje karne

Abstrakt

Artykuł ten poświęcony został zagadnieniu, które nie było wiodącym przedmiotem opracowań związanych z finansowaniem partii politycznych w Polsce. Podjęto w nim mianowicie kwestię konsekwencji przyjęcia rocznych informacji finansowych partii politycznych o otrzymanej subwencji i sprawozdań partii o źródłach pozyskania środków finansowych oraz o wydatkach poniesionych ze środków Funduszu Wyborczego ze wskazaniem uchybień, a przede wszystkim następstw odrzucenia tych informacji i sprawozdań. Odniesiono się do automatyzmu występującego w tych działaniach, do roli, jaką odgrywa w nich PKW, do wysokości i odpowiedniości sankcji przewidzianych w przypadku odrzucenia informacji, ale przede wszystkim sprawozdań partii, czy do proporcji kary w stosunku do popełnionego naruszenia przepisów ustawy o partiach politycznych, bywa, że skutkującej utratą przez partię prawa do subwencji z budżetu państwa. Prowadzone rozważania oparte zostały na analizie przypadku, ale także na orzecznictwie PKW, SN, TK, jak i na stanowiskach doktryny. Zaprezentowano również pojawiające się propozycje rozwiązań legislacyjnych w tej materii oraz sformułowano nowe wnioski de lege ferenda.

Bibliografia

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (tekst jedn. Dz. U. 2018 poz. 580).

Ustawa z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie o zmianie ustaw: o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, Prawo energetyczne, o partiach politycznych, o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej, Prawo telekomunikacyjne, o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, o spółdzielniach mieszkaniowych, o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2001–2006, o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych oraz o utracie mocy ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe (Dz. U. 2001 poz. 1802).

Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o partiach politycznych (Dz. U. poz. 1702).

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (tekst jedn. Dz. U. 2020 poz. 1319).

Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1072).

Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. poz. 1089).

Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz. U. poz. 130).

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Socjaldemokracja Polska za 2010 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 września 2012 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Unia Polityki Realnej za 2011 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 października 2012 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Elektorat za 2011 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 października 2012 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych i Specjalnej Troski za 2011 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 września 2014 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Polska Partia Narodowa za 2013 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 30 września 2015 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Sojusz Lewicy Demokratycznej za 2014 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Polska Wspólnota Narodowa za 2014 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 19 września 2016 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Polska Wspólnota Narodowa za 2015 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 października 2016 r. w sprawie sprawozdania finansowego Partii Razem za 2015 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 października 2016 r. w sprawie sprawozdania finansowego Partii Kobiet za 2015 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 2 października 2017 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Sojusz Lewicy Demokratycznej za 2016 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 września 2018 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Wolni i Solidarni za 2017 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 października 2018 r. w sprawie sprawozdania finansowego Partii Rozwoju za 2017 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 15 października 2018 r. w sprawie sprawozdania finansowego Partii Kobiet za 2017 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 12 listopada 2019 r. w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Wolni i Solidarni za 2018 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 września 2020 r. nr 246/2020 w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Partia Zieloni za 2019 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 września 2020 r. nr 247/2020 w sprawie sprawozdania finansowego partii politycznej Konfederacja Wolność i Niepodległość za 2019 r.

Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 lipca 2020 r. w sprawie sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego Konfederacja Wolność i Niepodległość z wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 13 października 2019 r.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 r., SK 21/03.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 listopada 2004 r., SK 31/04.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20.01.2010 r., Kp 6/09.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2012 r., K 14/12.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2014 r., SK 6/12.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 września 1997 r., K 15/97.

Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 września 2011 r., Ts 256/09.

Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 listopada 2010 r., Ts 256/09.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 2/02.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 3/02.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 4/02.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., III SW 37/04.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., III SW 38/04.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., III SW 39/04.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., III SW 44/04.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2005 r., III SW 10/05.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2005 r., III SW 9/05.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2006 r., III SW 16/06.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2006 r., III SW 19/06.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2006 r., III SW 20/06.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2007 r., III SW 7/07.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2007 r., III SW 8/07.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2008 r., III SW 7/08.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2010 r., III SW 391/10.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2015 r., III SW 74/14.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2016 r., III SW 8/16.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2016 r., III SW 15/16.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2018 r., I NSW 14/18.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., I NSW 364/19.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2020 r., I NSW 2/20.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2020 r., I NSW 5874/20.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2020 r., I NSW 5929/20.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2020 r., I NSW 5931/20.

Council of Europe Recommendation Rec (2003)4 of the Committee of Ministers to member states on common rules against corruption in the funding of political parties and electoral campaigns (Adopted by the Committee of Ministers on 8 April 2003 at the 835th meeting of the Ministers’ Deputies).

Dutch Code of Conduct Transparency Online Political Advertisements, International Institute for Democracy and Electoral Assistance.

Informacja Państwowej Komisji Wyborczej dnia 20 czerwca 2012 r. o realizacji przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 9 października 2011 r., nr ZPOW-430-5/12.

Informacja Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 stycznia 2021 r. o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany, nr ZPOW-502-1/21, https://pkw.gov.pl/up¬loaded_files/1613491481_2-1-21-informacja.pdf (dostęp 9.03.2021)

Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 12 grudnia 2018 r. o przyjętych i odrzuconych sprawozdaniach partii politycznych o źródłach pozyskania środków finansowych w 2017 r., https://pkw.gov.pl/finansowanie-polityki/finansowanie-partii-politycznych/sprawozdania-finan¬so¬we-partii-politycznych-za-rok-2017/komunikat-panstwowej-komisji-wyborczej-z-dnia-12-gru¬d¬nia-2018-r-o-przyjetych-i-odrzuconych-sprawozdaniach-partii-politycznych-o-zrodlach-pozys¬ka¬nia-srodkow-finansowych-w-2017-r (dostęp: 21.01.2021).

Odpowiedź Państwowej Komisji Wyborczej na wezwanie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2020 r. do zajęcia stanowiska w sprawie skargi partii Konfederacja Wolność i Niepodległość na uchwałę PKW nr 247/2020 z 28.09.2020 r. w sprawie sprawozdania tej Partii [w zbiorach Krajowego Biura Wyborczego].

Odpowiedź Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28października 2020 r. na wezwanie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2020 r. do zajęcia stanowiska w przedmiocie skargi partii politycznej Partia Zieloni na uchwałę nr 246/2020 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 września 2020 r. [w zbiorach Krajowego Biura Wyborczego].

Postanowienie nr 22/UF/16 w sprawie odrzucenia sprawozdania finansowego o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu wyborczego sporządzonego przez pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego uczestniczącego w wyborach uzupełniających do Rady Miasta Oleśnicy, przeprowadzonych 29 maja 2016 r.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie wynagrodzenia osób sprawujących funkcje publiczne oraz o zmianie ustawy o partiach politycznych (druk nr 551).

Raport Misji Oceny Wyborów OBWE/ODIHR, Warszawa 2016.

Sprawozdanie o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania przez partię polityczną i Fundusz Wyborczy oraz o wydatkach poniesionych ze środków Funduszu Wyborczego poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym Polskiego Stronnictwa Ludowego w 2001 r.

Sprawozdanie Partii Razem o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz o wydatkach poniesionych ze środków Funduszu Wyborczego w 2015 r.

Sprawozdanie stenograficzne z 52. posiedzenia Sejmu RP z dnia 22 października 2013 r., https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter7.nsf/0/F3FD8304B4DE2E13C1257C0D004F7989/%24File/52_a_ksiazka.pdf (dostęp 3.03.2021).

Sprawozdanie stenograficzne z 52. posiedzenia Sejmu RP z dnia 24 października 2013 r., https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter7.nsf/0/AD0AC34E03D6C85CC1257C0F0047A4C2/%24File/52_c_ksiazka.pdf (dostęp 3.03.2021).

Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 listopada 2020 r. na wezwanie Sądu Najwyższego w sprawie skargi partii Konfederacja Wolność i Niepodległość na uchwałę PKW nr 247/2020 z 28.09.2020 r., I NSW 5931/20.

Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 października 2020 r. na wezwanie Sądu Najwyższego w sprawie skargi Partii Zieloni na uchwałę PKW nr 246/2020 z 28.09.2020 r., I NSW 5929/20.

Stanowisko Prokuratora Generalnego z dnia 24 kwietnia 2017 r., PK VIII TK 28.2017, w sprawie P 8/17, www.trybunal.gov.pl.

Stanowisko Prokuratora Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 18 kwietnia 2019 r., PK VIII TK 6.2019 w sprawie P 2/19, www.trybunal.gov.pl.

Uzasadnienie stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie o sygn. akt P 8/17 (VII.610.11.2016.JZ).

Uzasadnienie stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie o sygn. akt P 2/19 (VII.610.1.2019.JZ).

Eksperci raczej za utrzymaniem finansowania z budżetu partii politycznych, https://wiadomos¬ci.wp.pl/eksperci-raczej-za-utrzymaniem-finansowania-z-budzetu-partii-politycznych-6031 556485808769a (dostęp 7.02.2021).

Finansowanie partii politycznych, https://www.youtube.com/watch?v=jASP6rmMOJA9 (dostęp 5.01.2021).

Finansowanie partii politycznych. Jak to się robi w Polsce, a jak na świecie? https://www.mo-ney.pl/galerie/artykul/finansowanie-partii-politycznych-jak-to-sie,166,0,1882534.html?src0 1=459af (dostęp 7.02.2021).

Finansowanie partii. Jednogłośne „NIE” ekspertów dla pomysłu Platformy, https://nieza¬lezna.pl/43899-finansowanie-partii-jednoglosne-nie-ekspertow-dla-pomyslu-platformy (dostęp 7.02.2021).

https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/view/sprawa.xhtml?&pokaz=dokumenty&sygnatura=P%208/17 (dostęp 21.01.2021).

https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter7.nsf/0/F3FD8304B4DE2E13C1257C0D004F7989/%24File/52_a_ksiazka.pdf (dostęp 5.03.2021).

https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1601461521_ewp-400-konfederacja-wolnosc-i-niepodleg¬losc.pdf (dostęp 21.01.2021).

https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/522455363/1/iii-sw-15-16-skutki-naruszenia-przez-komitet-wy¬bor¬czy-partii-politycznej-zasad-finansowania...?pit=2021-01-20&keyword=III%20SW%208~ 2F16 &cm=SFIRST (dostęp 21.01.2021).

Referendum 06.09.2015 – Sens zmian ustrojowych. Jak finansować partie polityczne? https://www.youtube.com/watch?v=eS8s3bQjAhM (dostęp 5.02.2021).

www.pkw.gov.pl

www.sip.lex.pl

www.sn.pl

www.trybunal.gov.pl

Pobrania

Opublikowane

2021-12-22

Numer

Dział

Artykuły