Ze współczesnych gwar wielkopolskich: oboczność typu "pozywać // nazywać"
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/30Słowa kluczowe:
współczesne gwary, Wielkopolska, leksyka gwarowa, pozywać, nazywać, nazwisko ‘nazwa’Abstrakt
W artykule podjęta została próba opisu funkcjonowania rzadkich już form gwar wielkopolskich określających nominacje – typu nazywać i pozywać. Główna uwaga koncentruje się na śledzeniu żywotności typu pozywać, formy notowanej już praktycznie tylko w wypowiedziach (naj)starszych mieszkańców wielkopolskich wsi. Wprowadzony do korpusu materiał terenowy opatrzony informacjami zawierającymi między innymi datę urodzenia rozmówcy oraz miejscowość jego zamieszkania pozwala śledzić żywotność analizowanych form wraz z określeniem reprezentacji pokoleniowej ich użytkowników.
Typ pozywać współcześnie (po roku 2000) z różną intensywnością notowany bywa jeszcze praktycznie w przeważającej części Wielkopolski, a używający go mieszkańcy wsi reprezentują pokolenie już odchodzące.
W artykule odnotowano także sporadyczne zapisy typu nazwisko o odmiennej od języka ogólnego semantyce ‘nazwa’.
Bibliografia
Kobus Justyna, Stępień Magdalena, red., 2018, Słownik języka mieszkańców okolic Czerniejewa Praca na roli i w gospodarstwie, Poznań, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Olesińska Helena, 1956, Kilka uwag o wzajemnych stosunkach ilościowych w słownictwie gwar polskich, „Język Polski”, R. XXXVI, z. 4, s. 289–299.
Ong Walter J., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Sierociuk Jerzy, 2022, Siara w kulinarnej kulturze wsi Z terenowej eksploracji materiału leksykograficznego, „Gwary Dziś”, t. 15, s. 183–198, https://doi.org/10.14746/gd.2022.15.18
Sierociuk Jerzy, 2023a, Oralność gwar i ich leksyka, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 7–19, https://doi.org/10.33896/PorJ.2023.2.1
Sierociuk Jerzy, 2023b, Specyfika słowotwórstwa gwarowego – uwagi nie tylko metodologiczne, „Јужнословенски филолог” / „Južnoslovenski filolog”, књ. /knj. 79(1), s. 9–27, https://doi.org/10.2298/JFI2301009S
Sobierajski Zenon, 1985, Teksty gwarowe z zachodniej Wielkopolski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Sobierajski Zenon, 1990, Teksty gwarowe z północnej Wielkopolski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Sobierajski Zenon, 1995, Teksty gwarowe ze środkowej Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Серочук Ежи, 2021, Говор – речь устного сообщества, в: А.Ф. Журавлев (отв. ред. cерии), М.М. Алексеева, М.Н. Толстая (отв. ред. выпуска), Исследования по славянской диалектологии. Выпуск 23. Памяти Людмилы Эдуардовны Калнынь, Ин-т славяноведения РАН, Москва, с. 37–52, https://doi.org/10.31168/2618-8589.2021.23.03 / Seročuk Eži, Govor – rečʹ ustnogo soobŝestva, v: A.F. Žuravlev (otv. red. cerii), M.M. Alekseeva, M.N. Tolstaâ (otv. red. vypuska), Issledovaniâ po slavânskoj dialektologii. Vypusk 23. Pamâti Lûdmily Èduardovny Kalnynʹ, In-t slavânovedeniâ RAN, Moskva, s. 37–52, https://doi.org/10.31168/2618-8589.2021.23.03
