Narracja w biografii: od ustanawiania sensu do budowania relacji

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.2/2

Słowa kluczowe:

biography, biographical relationship, tender narrator, Olga Tokarczuk, personalistic norm

Abstrakt

The article discusses the concept of Olga Tokarczuk’s “tender narrator”, which was demonstrated in her Nobel speech, and developed in a book entitled “Tender Narrator” (Tokarczuk 2020). The writer’s proposed way of describing the narrative and narrator was used to examine the concept of the biographical narrator, his bond with a hero, the truth and the fiction in the biography, the process of discovering and finding a purpose to existence. Olga Tokarczuk’s idea was discussed in the context of other useful theories aimed at the search for meaning: a reference to the concept of the course of life of Charlotte Bühler (1933/1999) and the will to make sense of Viktor E. Frankl (1948/2018, 1982/2017, 1988/2018, 1992/2018) allowed us to see a common ground for reflection on the role and specificity of biographical narrative. On the one hand, Agata Bielik-Robson’s concept (2004) on the trauma of the present highlighted the need for retrospective life storytelling and its therapeutic, reparative nature. On the other hand, the personalistic norm (in its original sense proposed by Karol Wojtyła in “Love and Responsibility” of 1986), according to which the only appropriate way to refer to a person is love, turned out to be close to the model of “tender narrator”. The extensive conceptualization of that idea, proposed by Olga Tokarczuk, compared to the concept of biographical narrator and the concepts mentioned above, allows for a reconsideration of the important issues discussed earlier: the “tender narrator” model turned out to be inspiring for attempts to rethink the adequacy of biographical representation, the objectivity vs. involvement of a biographer, and the relationship between biography and literature.

Liczba pobrań

Brak danych dotyczących pobrań.

Bibliografia

„Academia — magazyn Polskiej Akademii Nauk” (2020), nr 1: Czułość , journals.pan.pl/academiaPAN/133432#tabs [dostęp: 1.07.2021].

Anders Jarosław (2021), „Primeval and Other Times” by Olga Tokarczuk: The „Tender Narrator” and the Perils of Myth, „The Polish Review”, t. 66, nr 2.

Ankersmit Frank (2004), Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, red. Domańska E., TAiWPN Universitas, Kraków.

„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” (2016), nr IV.

Bielik-Robson Agata (2004), Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość, „Teksty Drugie”, nr 5.

Boyer-Weinmann Martine (2005), La Relation biographique. Enjeux contemporains, Champ Vallon, Seyssel.

Bugajski Leszek (2020), Nowa książka Olgi Tokarczuk. Noblistka znalazła się w kłopotliwej sytuacji, „Wprost” 18.11, www.wprost.pl/tylko-u-nas/10390097/czuly-narrator-o-czym-jest-nowa-ksiazka-olgi-tokarczuk-recenzja.html [dostęp: 1.07.2021].

Bühler Charlotte (1933/1999), Bieg życia ludzkiego, przekł. E. Cichy, J. Jarosz, PWN, Warszawa.

Całek Anita (2013), Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Całek Anita (2016a), Biografia jako reprezentacja, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr IV.

Całek Anita (2016b), Narrator biografii naukowej: między referencyjnością a fikcją [w:] Przedmiot, źródła i metody badań w biografii, red. Skrzyniarz R., Dziaczkowska L., Opozda D.,Wydawnictwo Episteme, Lublin.

Całek Anita (2017), Czas jako element konstrukcyjny biografii naukowej [w:] Czas i miejsca w biografii: aspekty edukacyjne, red. Dubas E., Gutowska A., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Całek Anita (2019), Personalistyczny model biografii w świetle zagadnienia podmiotowości, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 35.

Clifford James Lowry (1970), From Puzzles to Portraits; Problems of a Literary Biographer, University of North Carolina Press, Chapel Hill; wyd. pol.: J.L. Clifford (1978), Od kamyków do mozaiki. Zagadnienia biografii literackiej, przekł. A. Mysłowska, Czytelnik, Warszawa.

Damasio Antonio Rosa (2000), Tajemnica świadomości. Jak ciało i emocje współtworzą świadomość, przekł. M. Karpiński, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Damasio Antonio Rosa (2011), Jak umysł zyskał jaźń. Konstruowanie świadomego mózgu, przekł. N. Radomski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Dosse François (2011), Le pari biographique. Écrire une vie, Éditions La Découverte, Paris. „ER(R)GO. Teoria, literatura, kultura” (w druku), nr 43: auto/bio/geografia.

Fijałkowski Krzysztof [Lektor] (2020), Jesteśmy, by czytać, „Tygodnik Powszechny” 16.11, www.tygodnikpowszechny.pl/jestesmy-by-czytac-165655 [dostęp: 1.07.2021].

Fleischer Michael (2001), Podstawy konstruktywistycznej i systemowej teorii kultury [w:] Język w komunikacji, t. 1, red. Habrajska G., WSHE, Łódź.

Frankl Viktor Emil (1948/2018), Bóg ukryty. W poszukiwaniu ostatecznego sensu, przekł. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Frankl Viktor Emil (1982/2017), Lekarz i dusza. Wprowadzenie do logoterapii i analizy egzystencjalnej, przekł. R. Skrzypczak, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Frankl Viktor Emil (1988/2018), Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii, przekł. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Frankl Viktor Emil (1992/2018), Człowiek w poszukiwaniu sensu. Głos nadziei z otchłani Holokaustu, przekł. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Gardner Howard (1994), More on private intuitions and public symbol systems, „Creativity Research Journal”, t. 7.

Gardner Howard, Ricardo Nemirovsky (1991), From private intuitions to public symbol systems: an examination of the creative process in Georg Cantor and Sigmunt Freud, „Creativity Research Journal”, t. 4.

Głaz Adam (2021), Longing for an Olga that belongs in English: a Nobel Prize laureate’s micro-narratives, „Perspectives”, 14.01, www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/0907676X.2021.1939742?casa_token=40OJYv7Y7oUAAAAA:sU6TYyFyrt_PNhq7tKa3lA4mZnDke-TXFHBobE_mu_nfgFlr73a9SwzHgP8GArAUzwg8Xvf WlpPo [dostęp: 1.07.2021].

Jasińska Maria (1970), Zagadnienia biografii literackiej. Geneza i podstawowe gatunki dwudziestowiecznej beletrystyki biograficznej, PWN, Warszawa.

Kendall Paul Murray (1965), The Art of Biography, Allen and Unwin, London.

Kordys Jan (2006), Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna, TAiWPN Universitas, Kraków.

Koziołek Ryszard (2020), Piosenka ci nie da zapomnieć, „Tygodnik Powszechny” 20.04, www.tygodnikpowszechny.pl/piosenka-ci-nie-da-zapomniec-163142 [dostęp: 1.07.2021].

Kraskowska Ewa (2019), Biografilia. Przypadek Petera Ackroyda, „Teksty Drugie”, nr 1.

Labocha Janina (2008), Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, WUJ, Kraków.

Legeżyńska Anna (2019), Wystarczy mocno i wytrwale zastanawiać się nad jednym życiem... Biografistyka jako hermeneutyczne wyzwanie, „Teksty Drugie”, nr 1.

Madelénat Daniel (1984), La biographie, Presses Universitaires de France, Paris.

Marchewka Anna (2020), Popatrz, wszystko już w tym świecie jest, „Znak”, nr 779, www.miesiecznik.znak.com.pl/popatrz-wszystko-juz-w-tym-swiecie-jest/ [dostęp: 1.07.2021].

Mieteń Marcin (2020), O „Czułym narratorze” Olgi Tokarczuk, „Kultura na co dzień.pl” 7.12, kulturanacodzien.pl/2020/12/07/o-czulym-narratorze-olgi-tokarczuk [dostęp: 1.07.2021].

Nasiłowska Anna (2019a), Angielskie, francuskie i polskie tradycje biografistyki. Wprowadzenie do tematu, „Teksty Drugie”, nr 1.

Nasiłowska Anna (2019b), Porządki w bibliotece, „Teksty Drugie”, nr 1. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” (2019), nr 35: Z warsztatu biografa.

Sobolewska Justyna (2020), Jak czytać inaczej — o nowych esejach Olgi Tokarczuk, „Polityka” 12.11, www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1978188,1,jak-czytac-inaczej--o-nowych-esejach-olgi-tokarczuk.read [dostęp: 1.07.2021].

Świat wewnątrz nas. Tom 1: Ekspresja doświadczenia (2019), red. Gałkowska A., Stanisz M.,Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Świat wewnątrz nas. Tom 2: Wyznaczanie granic „ja” (2019), red. Iskra-Paczkowska A., Gałkowski S., Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Świerkosz Monika (2020), Strategie ocalania, „Dwutygodnik.com” 11, www.dwutygodnik.com/artykul/9231-strategie-ocalania.html [dostęp: 1.07.2021].

Tabakowska Elżbieta (2020), Tenderness: General commitments of literary translation, „Herald of Kyiv National Linguistic University. Series in Philology”, t. 23.

Tabaszewska Justyna (2019), Na granicy faktu. Kategoria faction w badaniach nad współczesnymi biografiami, „Teksty Drugie”, nr1.

„Teksty Drugie” (2019), nr 1: Biografie.

Tokarczuk Olga (2020), Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Wojtyła Karol (1986), Miłość i odpowiedzialność, red. Styczeń T., Gałkowski J.W., Rodziński A., Szostek A., Wydawnictwo TN KUL, Lublin.

Wyka Kazimierz (1963), „Pan Tadeusz”: studia o poemacie, PIW, Warszawa.

Zagórska Wanda (2004), Uczestnictwo młodych dorosłych w rzeczywistości wykreowanej kulturowo: doświadczenie, funkcje psychologiczne, TAiWPN Universitas, Kraków.

Zechenter Katarzyna (2021), From „Poland’s Genius” to the World as „a living, single entity”: World, Literature, and Writer’s Duty in Lectures of Polish Laureates of the Nobel Prize in Literature (1905–2019), „The Polish Review”, t. 66, nr 2

Pobrania

Opublikowane

2021-12-16

Jak cytować

Całek, A. (2021). Narracja w biografii: od ustanawiania sensu do budowania relacji. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 64(2), 27–43. https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.2/2