The Picture of the Dialect Recorded in Words and Their Cultural Exponents
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/8Keywords:
dialect, dialect lexis, cultural context, Lublin regionAbstract
This study deals with a cultural value of dialect viewed through the prism of lexis pertaining to the customs and culture related aspects of villagers’ popular consciousness as reflected in selected entries of The Dialect Dictionary of the Lublin Region, including wianuszki, jaskółcze ziele, południca, kołowrotek. The study is based on the material of spoken texts of villagers of the Lublin region compiled in the years 1986–2022, with special emphasis placed on the texts’ identificational and organizing role in the linguistic space of each part of the region. This segmentation of rural space is particularly important in the face of not only the disappearance of many names of folk designata in but also cultural and civilization changes. As a special communication phenomenon immersed in time and inscribed in the wider cultural context, words are a collective testimony to the ways the village community is understood to function.
References
Adamowski Jan, 1997, Wianeczki na Boże Ciało – wierzenia i zwyczaje z terenu gminy Borki (woj. lubelskie), „Twórczość Ludowa”, R. XII, nr 2, s. 20–23.
Adamowski Jan, Tymochowicz Mariola, 2001, Obrzędy i zwyczaje doroczne z obszaru województwa lubelskiego (próba słownika), w: A. Gauda, red., Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Lublin, s. 35–62.
Bartmiński Jerzy, 2007, Czym zajmuje się etnolingwistyka?, w: tenże, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 32–39.
Brzozowska-Krajka Anna, 1994, Symbolika dobowego cyklu powszedniego w polskim folklorze tradycyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Cygan Stanisław, 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce.
Kąś Józef, 1994, Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kucharzyk Renata, 2001, Gwara w ocenie jej użytkowników, „Język Polski”, R. LXXXI, s. 98–103.
Kurek Halina, 1995, Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego (studium socjolingwistyczne), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kurek Halina, 2012, Czynniki socjolingwistyczne a przemiany polszczyzny mówionej w ostatnim półwieczu, w: taż, red., Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 85–92.
Lasota Piotr, 2012, Demonologia ludowa, w: K. Gajowiak, M. Krzykała, P. Lasota, Anioły i diabły. Zaczarowana Lubelszczyzna, Wydawnictwo Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin, s. 22–137.
Pelcowa Halina, 2004, Wartościowanie gwary w wypowiedziach mieszkańców wsi, w: Z. Krążyńska, Z. Zagórski, red., Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XIII, „Prace Komisji Językoznawczej”, t. 42, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 125–137.
Pelcowa Halina, 2006, Kwalifikatory w wypowiedziach gwarowych jako sposób interpretacji świata, w: Z. Krążyńska, Z. Zagórski, red., Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XV, „Prace Komisji Językoznawczej”, t. 44, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 107–116.
Pelcowa Halina, 2012, Społeczne uwarunkowania gwar ludowych, w: H. Kurek, red., Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 183–194.
Pelcowa Halina, 2016, Gwara – dziedzictwo ciągle żywe czy już zapomniane?, „Język Polski”, R. XCVI, z. 10, s. 5–14.
Pelcowa Halina, 2017, Słownik gwar Lubelszczyzny, t. V: Świat roślin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Pelcowa Halina, 2020, Słownik gwar Lubelszczyzny, t. VII: Odzież i obuwie. Przędzenie lnu i tkanie płótna, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Pelcowa Halina, 2021, Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny zamknięte w wypowiedziach gwarowych, w: M. Rzeszutko, B. Maliszewski, red., Teksty kultury 3. Oblicza komunikacji XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 119–135.
Pelcowa Halina, 2022, Słownik gwar Lubelszczyzny, t. X: Obrzędowość i obyczajowość ludowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Pełka Leonard, 1987, Polska demonologia ludowa, Wydawnictwo Replika, Warszawa.
Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Stomma Ludwik, 1986, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Walczak Bogdan, 1988, Kwalifikatory w słownikach języka polskiego, w: M. Basaj, red., Wokół języka. Rozprawy i studia poświęcone pamięci profesora Mieczysława Szymczaka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 413–422.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
